NPK PUBLICATIES - SOEMOED - JAARGANG 43, NUMMER 6

10 jaar BDS – een interview met Omar Barghouti

Adam Horowitz & Philip Weiss

Adam Horowitz en Philip Weiss, redacteuren van Mondoweiss.net spreken met Omar Barghouti, de Palestijnse mensenrechtenactivist en medeoprichter van de BDS-beweging, ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de Palestijnse oproep tot boycot, desinvesteren en sancties (BDS) tegen Israel.

De BDS-oproep is op 9 juli 2005 gedaan door vertegenwoordigers van het Palestijnse maatschappelijke middenveld, met als doel om elementaire rechten van Palestijnen onder het internationaal recht te verwerven. De BDS-beweging roept op om een eind te maken aan de sinds 1967 bestaande bezetting door Israel van Palestijns grondgebied, inclusief Oost-Jeruzalem; aan wat zelfs het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft bekritiseerd als het Israelische systeem van ‘institutionele, wettelijke en maatschappelijke discriminatie’ van zijn Palestijnse burgers, dat valt onder de VN-definitie van apartheid; en aan zijn onthouding van het door de VN vastgestelde recht van de Palestijnse vluchtelingen op terugkeer naar hun oorspronkelijke woonplaatsen, waaruit zij ten tijde van de Nakba (Catastrofe) van 1948 met geweld zijn verdreven en tot op heden zijn verhinderd om naartoe terug te keren.

De BDS-oproep richt zich op deze drie rechten, omdat deze corresponderen met de belangen van de drie voornaamste gemeenschappen waaruit het Palestijnse volk bestaat.

Volgens cijfers van het Palestijnse Bureau voor de Statistiek waren er in 2014 in totaal 11,8 miljoen Palestijnen. Van hen woont 12 procent in Palestina48/Israel, 38 procent in de, in 1967 door Israel bezette Palestijnse Gebieden (Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, en de Strook van Gaza), terwijl de andere helft (50 procent) in ballingschap leeft.

Het interview

Inmiddels tien jaar verder, hoe zou jij het succes van de BDS-beweging tot dusver willen karakteriseren?

BDS heeft een kritische rol gespeeld bij het veranderen van het vertoog inzake de Kwestie Palestina, na ruim twee decennia waarin zich een bedrieglijk ‘vredesproces’ heeft ontrold, dat de rechten van de Palestijnen ondermijnde en als rookgordijn diende voor de uitbreiding en consolidatie van Israels regime van bezetting, vestigingskolonialisme en apartheid.

Inmiddels onderkent Israel – om een aantal redenen – BDS als een ‘strategische bedreiging’ voor zijn alomvattende regime van onderdrukking. BDS heeft het streven naar, door de VN vastgestelde, maar lange tijd genegeerde rechten van het hele Palestijnse volk onder de aandacht van de wereldwijde publieke opinie weten te brengen en slaagt er langzaam maar zeker in om Israel in academisch, cultureel en, in mindere mate, in economisch opzicht te isoleren.

Geïnspireerd door de Zuid-Afrikaanse strijd tegen de Apartheid, slaagt BDS er voorts in om de giftige kwaliteit van ‘Brand Israel’ (het handelsmerk Israel) aan te tonen. De uitwerking van de niet-gewelddadige, door Palestijnen aangevoerde, wereldwijde BDS-beweging is geleidelijk toegenomen sinds de BDS-campagne in 2005 werd gelanceerd. Om een aantal redenen is die de afgelopen twee jaar in een stroomversnelling terechtgekomen. Wanneer je zaden plant en met zorg en consequent koestert, leveren die uiteindelijk goede vruchten op. Wij beginnen nu de vruchten te oogsten van 10 jaar strategisch, in moreel opzicht consequent en onmiskenbaar effectief campagne voor mensenrechten voeren door de BDS-beweging.

BDS wint over de hele wereld de strijd om de hearts and minds, ondanks de nog altijd grote invloed van Israel op regeringen in de Verenigde Staten en Europa.

De uitwerking van 10 jaar BDS wordt inmiddels onderkend door leidende figuren binnen de Israelische politiek, de veiligheidssector, de zakenwereld en zelfs door een voormalige directeur van de CIA.

Uit een onlangs gepubliceerd rapport van de VN blijkt dat rechtstreekse buitenlandse investeringen in Israel in 2014 ten opzichte van 2013 met 46 procent zijn gedaald. Een joodse Israeli die aan dit rapport heeft meegewerkt, schreef de aanzienlijke daling deels aan BDS toe.

Door de opstellers van een recente studie van [de conservatieve denktank] RAND is berekend, dat Israel de komende 10 jaar door toedoen van BDS 47 miljard dollar aan economisch verlies zal lijden. Vandaar de paniek die binnen het Israelische establishment valt waar te nemen.

Sinds juni 2013 heeft de Israelische premier Benjamin Netanyahoe in feite erkend dat BDS voor Israel een ‘strategische dreiging’ vormt, door de algehele verantwoordelijkheid voor de bestrijding ervan in handen van het Ministerie van Strategische Zaken te leggen.

Door Israelis president Reuven Rivlin is de academische boycot onlangs gekwalificeerd als een ‘strategische dreiging van de eerste orde’ voor het Israelische regime van bezetting en apartheid.

Een voormalig hoofd van de MOSSAD [Israels buitenlandse inlichtingendienst; red.], Shabtai Shavit, is ervan overtuigd dat BDS voor Israel een ‘kritische’ uitdaging betekent, terwijl oud-premier Ehoed Barak toegeeft dat het ‘kantelpunt’ dicht is genaderd.

Het feit dat Israel de meest extreemrechtse regering ooit in zijn geschiedenis heeft gekozen, zijn laatste democratische pretenties van zich heeft afgeschud en openlijk koloniale beleidslijnen volgt, zal het lijden van de Palestijnen ongetwijfeld doen toenemen. Maar het zal ook de nu al indrukwekkende groei van BDS de wind in de zeilen geven.

Het onderzoek van BBC Globescan naar de internationale publieke opinie heeft de afgelopen jaren consequent laten zien, dat Israel met Noord-Korea wedijvert om negatieve populariteit, ook binnen de grootste naties van Europa.

Toen jullie in 2005 de oproep deden, hoe stelden jullie je voor dat het de beweging zou vergaan? Wat voor effect dachten jullie toen dat deze zou hebben?

De oproep ging uit van 171 Palestijnse politieke partijen, vakbonden, verenigingen en organisaties, die de overgrote meerderheid van het Palestijnse volk in historisch Palestina en in ballingschap vertegenwoordigden. Deze heeft zijn wortels in tientallen jaren van Palestijns volksverzet en is onder meer geïnspireerd door de Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsbeweging en de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten.

Zonder overdrijven kan gesteld worden, dat de uitwerking van BDS, 10 jaar na dato, onze meest optimistische verwachtingen ruimschoots heeft overtroffen.

Ben je verrast dat de beweging zo is gegroeid?

Ik ben niet verrast door de groei als zodanig, maar wel door de mate waarin. Aartsbisschop Tutu zei mij ooit, dat de BDS-beweging sneller groeit dan destijds de anti-apartheid boycotbeweging.

Wat is de rol geweest van de Israel-lobby in het verzet tegen BDS?

De eerste reactie van Israel op BDS – de in 2004 in het leven geroepen Palestinian Campaign for the Academic and Cultural Boycott of Israel (PACBI) – bestond uit het lanceren van zijn zeer gelikte ‘Brand Israel’- campagne. Die exploiteert Israelische cultuur, wetenschap en technologie om de staat van een nieuw etiket te voorzien en daarbij een ‘aantrekkelijker gezicht’ aan de wereld te tonen, vooral na elke slachtpartij die Israel tegen het inheemse Palestijnse volk aanricht.

De Israel-lobby is van meet af aan een integraal onderdeel van deze dynamiek geweest. Wat de Israel-lobby in Washington betreft: blijkens een recent opinieonderzoek wordt door drie van de vier ‘opinieleiders’ binnen de Democratische Partij onderkend, dat deze een te grote invloed uitoefent op de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten. Of men nu redeneert dat de staart de imperiale hond beweegt of andersom, wij kunnen er niet omheen dat de staart en de hond organisch met elkaar verbonden zijn! De imperiale belangen van de Verenigde Staten en de grote invloed van Israel gaan hand in hand.

Tien jaar BDS heeft ons geleerd dat de laatste en taaiste verdedigingslinie van het Israelisch regime wordt gevormd door het Amerikaans Congres. Ik verklap geen geheimen wanneer ik zeg, dat de meeste Amerikaanse politici en gekozen ambtsdragers meer verantwoording afleggen aan, en reageren op hun geldschieters, dan dat zij de belangen van hun kiezers behartigen, die zij geacht worden te vertegenwoordigen. Veel Congresleden worden ‘gekocht en betaald door de Israel-lobby’, zoals zelfs Thomas Friedman beaamde, toen hij een verklaring zocht voor de jojo-achtige staande applausrondes van het Congres toen dat in 2011 door premier Netanyahoe werd toegesproken.

Nadat Israel er niet in geslaagd was om zich tegen BDS teweer te stellen in de strijd om de hearts and minds op het basisniveau en dat van het maatschappelijk middenveld, heeft het in 2014 een nieuwe strategie om BDS te bestrijden omarmd waarin ‘lawfare’ centraal staat. De Israel-lobby voert deze strijd aan, waarbij deze erin slaagt om anti-BDS wetgeving doorgevoerd te krijgen in een aantal wetgevende instellingen op het niveau van de afzonderlijke staten en in het Amerikaanse Congres.

Maar dat viel te verwachten. Wat Israel misschien niet verwacht heeft, is de groeiende afkalving van zijn positie binnen de Democratische Partij en onder Afro-Amerikanen, Latino’s, vrouwen en jonge Amerikanen, inclusief joodse Amerikanen. Kortom, Israel heeft het niet bepaald gemakkelijk. Het probeert op een arrogante manier de boycot van zijn legitimiteit te beroven, terwijl boycot een gerenommeerde tactiek is om onrecht in de Verenigde Staten tegen te gaan en onder de vrijheid van meningsuiting valt, zoals door het Amerikaanse Hooggerechtshof is bepaald.

Machtsdronken als zij waren, zijn Israel en Israel-lobbygroepen de wortels vergeten en zij grijpen naar steeds grotere knuppels om hun critici op de knieën te dwingen. Maar door zich verdergaand met extreem rechts in de Verenigde Staten te verbinden en deze op te stoken – en zo een nieuwe vorm van McCarthyisme, die op pure intimidatie en intellectuele terreur berust, in het leven te roepen, waarbij gehoorzaamheid aan Israel de lakmoesproef voor loyaliteit is – vervreemdt de Israel-lobby zich steeds meer van de liberale hoofdstroming en verliest zo haar greep op het leiderschap in de Verenigde Staten, zoals het voormalige hoofd van de MOSSAD, Shavit, zich realiseert.

Zo zou het kunnen gebeuren, dat de formidabele Israel-lobby al haar hoofddoelen scoort, maar tegelijk de erosie versnelt van het schild van medeplichtigheid binnen en buiten de Verenigde Staten.

Jij stelt dat Israels taaiste verdedigingslinie door het Congres wordt gevormd. Maar presidentskandidate Hillary Clinton beloofde  onlangs mega-geldschieter Haim Saban om de boycot van Israel te helpen bestrijden. Welke gevolgen zie jij naarmate BDS een onderwerp wordt in de komende race om het presidentschap?

Die kruiperige brief van Hilary Clinton aan haar voornaamste geldschieter brengt de corruptie van het Amerikaanse politieke bestel naar een hoger niveau. Dit zit ergens tussen een plutocratie en een oligarchie in de maak in.

Dat is niet alleen slecht voor Palestijnen, maar voor iedereen die Amerikaanse democratische beginselen wenst te verdedigen en versterken tegenover een overname door de rijken en machtigen.

Wanneer Clinton verzet tegen BDS tot een verkiezingsslogan verheft, zal zij zich verder vervreemden van grote Democratische kiezersgroepen en het profiel van de BDS-beweging helpen opwaarderen. De manier waarop Israel BDS behandelt als ‘existentiële dreiging’ en al zijn aanhang in de Verenigde Staten optrommelt om deze te bestrijden, zal een nieuw McCarthyisme in het leven roepen, dat net zo grondig verslagen zal worden als de eerste versie.

Verrasten de beschuldigingen van antisemitisme je? Zie jij aanwijzingen dat die hun effectiviteit verliezen? En hoe belangrijk is joodse steun in tactisch opzicht geweest voor de groei van de beweging?

Israel en de zionistische beweging proberen op agressieve wijze een nieuwe definitie van antisemitisme te formuleren, die opgerekt wordt om antizionisme en het voorstaan van elke boycot tegen Israel te omvatten. Los van de morele kant van de zaak, hierin schuilt overduidelijk een gevaar voor Palestijnen en voor gewetensvolle mensen, die solidair zijn met de Palestijnse strijd om het implementeren van hun rechten. Maar ook voor joodse gemeenschappen wereldwijd, aangezien dit het begrip van anti-joods racisme tot iets onherkenbaars doet verwateren.

Het gelijkstellen van aloude, op mensenrechten gebaseerde boycots van schendingen door Israel van het internationaal recht aan anti-joods racisme, is niet alleen heel verkeerd. Het is een racistische poging om alle joden over één kam te scheren en hen te betrekken bij Israels misdaden tegen de Palestijnen. Dat Israel de BDS-beweging van racisme beticht, is net zoiets als wanneer de Ku Klux Klan Martin Luther King en Rosa Parks van racisme beschuldigt! Het is belachelijke propaganda.

Zich baserend op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, is de BDS-beweging een op mensenrechten stoelende, niet-sektarische, niemand uitsluitende beweging, die alle vormen van racisme van de hand wijst, waaronder antisemitisme en de tientallen racistische wetten van de staat Israel. BDS roept op tot gelijke rechten voor alle mensen, los van hun identiteit. Het richt zich tegen Israel en tegen entiteiten die medeplichtig zijn aan zijn onderdrukkingsregime – niet op basis van een echte of geclaimde identiteit, maar op basis van het gegeven dat dit onderdrukkingsregime Palestijnen hun, door de VN krachtens internationale wetgeving vastgestelde rechten onthoudt.

Als Israel zich zou identificeren als een christelijke, islamitische of hindoe staat, zouden wij er nog altijd naar streven om het regime ervan te isoleren om onze rechten te verkrijgen.

BDS heeft nimmer joden of Israeli’s tot mikpunt gemaakt. De strijd is erop gericht om een eind te maken aan een onrechtvaardig regime, dat ons volk tot slavernij reduceert middels bezetting, apartheid en het onthouden van de rechten van vluchtelingen die door de VN zijn vastgesteld. De BDS-beweging heeft joods-Israelische partners, die een belangrijke rol spelen door Israels onderdrukkingsregime aan de kaak te stellen en door het isoleren van Israel te bepleiten. Bovendien zijn wij trots op het bovengemiddeld aantal joodse activisten in de BDS-beweging, vooral van Jewish Voice for Peace.

Israel en de zionistische propagandamachinerie beschuldigen ogenblikkelijk elke aanhanger van BDS van ‘antisemitisme’, als een manier om te intimideren en elke afwijkende mening de mond te snoeren. Vooral Europeanen en Amerikanen die de boycot steunen, worden hiervan beschuldigd onder verwijzing naar de Holocaust en op grond van het betrekkelijke succes dat Israel al decennialang heeft behaald met het kanaliseren van die schuldgevoelens naar medeplichtigheid met Israels onderdrukkingsregime tegen de Palestijnen. Maar deze systematische beschuldigingen werken niet naar de Palestijnen, die nu juist slachtoffer zijn van het zionisme en zijn vestigingskolonialisme. Bovendien hebben Palestijnen niets met de Holocaust te maken gehad, en hoeven zij daarvoor niet te boeten door hen van hun rechten te beroven.

Je zou kunnen stellen dat Netanyahoe en anderen jullie in de kaart hebben gespeeld met hun taalgebruik en reacties op de beweging. Heeft dit jou verrast?

Nee. Racistisch, gewelddadig en meedogenloos als extreemrechts in Israel is, dit is tegelijk op het brute af eerlijk – anders dan de dwangmatige veinzers en leugenaars van zogenaamd zionistisch ‘links’. Met Netanyahoe heeft Israel zijn laatste masker van de daar nooit bestaande democratie laten vallen en de wereld Israels ware gezicht getoond, als een regime van koloniale en racistische onderdrukking. Bijna de helft van de opinieleiders binnen de Democratische Partij beschouwt Israel als racistisch, volgens de opiniepeiling waarnaar ik eerder al verwees. Het is onderdeel van het geschenk van Netanyahoe aan de strijd van Palestijnen om vrijheid, rechtvaardigheid en gelijkheid.

Zijn jullie van tactiek veranderd, en hoe? Ooit wilden jullie dat Amerikaanse partners ‘een ei zouden boycotten’ als dat het enige was dat zij bereid waren te doen. Raak jij niet gefrustreerd door de mensen die alleen ten oosten van de Groene Lijn willen boycotten, desinvesteren en sanctioneren?

Over de rechten die in de BDS-oproep vermeld staan, kan niet onderhandeld worden, aangezien deze de minimum vereisten voor het Palestijnse volk uitmaken om zijn onvervreemdbare recht op zelfbeschikking uit te oefenen. Maar de tactieken en acties van boycot, desinvesteren en sancties zijn noodzakelijkerwijs contextgevoelig. Activisten en partnergroepen besluiten in een gegeven context wat en hoe zij boycotten. Sommige partners, zoals de American Studies Association, gaan uit van een totale boycot van Israel op een bepaald terrein, terwijl veel anderen uitgaan van selectieve boycots of desinvesteren van bedrijven die illegaal werkzaam zijn in Palestijns bezet gebied. Zolang onze drie rechten onderschreven worden, werken wij samen met beide uiteinden van het spectrum en met alles wat daartussen zit.

Een ei boycotten is altijd prima, als eerste stap – als dit alles is wat men kan doen en zolang onze drie basisrechten maar worden gerespecteerd. Maar uiteindelijk heeft BDS tot doel om van Israel een pariastaat te maken – zoals Zuid-Afrika dat ooit was – en zijn onderdrukkingsregime te isoleren, om zo onze door de VN vastgestelde rechten te verwerven.

Was jij verbaasd over de respons van liberale zionisten in de Verenigde Staten en hun weigering om zich aan te sluiten bij de beweging? Zullen zij dat uiteindelijk toch doen?

Palestijnse mensenrechtenactivisten liggen over het algemeen niet wakker van wat woordvoerders van het softe zionistische kamp in de Verenigde Staten of elders denken of geloven, ondanks hun veelvuldige oorlogszuchtige driftaanvallen richting BDS. Zij worden in toenemende mate irrelevant.

Zogenaamd ‘liberale’ Zionisten weten net zo goed als wij dat de BDS-beweging, die door Palestijnen wordt aangevoerd, opkomt voor Palestijnse basisrechten en een stem geeft aan Palestijnse aspiraties, hen van hun ‘poortwachters’-status heeft ontdaan [Israel-kritische ontwikkelingen zien tegen te houden; red.]. Zij zien ook in, denk ik, dat zij als verschijnsel een tanend bestaan hebben, niet omdat zij een gebrek hebben aan intelligentie of hulpmiddelen, maar omdat zij kunnen wegkomen met het verdedigen of verduisteren van een oxymoron, tot het moment dat dit als bedriegerij wordt ontmaskerd.

Het politieke zionisme wordt in de ogen van de publieke opinie in de wereld ontmaskerd als een inherent racistische, uitsluitende, koloniale ideologie, die altijd al de voornaamste bron van legitimatie is geweest voor Israels bezettingsregime, vestigingskolonialisme en apartheid, gericht tegen de inheemse bevolking van Palestina. In mijn analyse bevat het zionisme ook antisemitische opvattingen en aannames en spint het garen bij anti-joods racisme, dat door de BDS-beweging van de hand wordt gewezen.

Wij verwelkomen geen racisten van welk type dan ook in onze beweging.

Onze bondgenoten, of het nu gaat om Jewish Voice for Peace, American Jews for a Just Peace, International Jewish Anti-Zionist Network en diverse Europese netwerken van joodse activiten die BDS ondersteunen, zij bevinden zich allemaal buiten het zionistische kamp en erkennen onze basisrechten, inclusief het recht op terugkeer van de Palestijnse  vluchtelingen – de lakmoestest voor moraliteit en rechtvaardigheid voor iedereen die beweert een rechtvaardige vrede in onze regio na te streven.

Waar is BDS de afgelopen 10 jaar de fout ingegaan? Waar bevonden zich de groeipijnen?

Ik ben er zeker van dat wij onderweg tamelijk veel fouten hebben gemaakt. Een aantal willen wij liever niet in het openbaar bespreken, om Israel dit plezier te ontzeggen en het in het duister te laten tasten. Andere fouten geven we openlijk toe.

Wij hadden ons veel eerder op de Arabische Wereld moeten richten, maar het ontbrak ons aan de benodigde hulpmiddelen en wij wensten de aandacht op onszelf te richten in Israels machtscentrum in het Westen.

Wij zaten er ook naast toen wij verwachtten dat Israels anti-BDS-wet niet door de Knesset [het Israelische parlement] zou worden aangenomen vanwege zijn draconische, antidemocratische strekking. Die fout ging uit van de verkeerde premisse, namelijk dat het Israelische establishment nog deels door redelijkheid werd beheerst. Nu zijn wij genezen van die rare opvatting.

Wat staat BDS nu te doen? In welke fase van de strijd bevinden wij ons nu?

Dat valt moeilijk te zeggen, maar ik denk dat wij snel ons Zuid-Afrika moment bereiken. Anno 2015 zijn veel mensen binnen het Israelisch establishment dat met ons eens.

Waar gaat Israel naartoe? Zal er over 25 jaar, over 50 jaar nog een joodse staat zijn?

Wij zijn misschien effectieve mensenrechtenactivisten, maar wij zijn geen profeten! Niemand kan nauwgezet voorspellen waar Israel in de komende tientallen jaren aan toe zal zijn. Maar één ding staat vast: als de huidige trends zich doorzetten en intern en extern verzet de handschoen niet snel weet op te pakken, dan zal Israel rap afglijden naar fascisme. Gegeven het feit dat Israel over atoomwapens beschikt en een schietgrage, super-militaristische cultuur kent, is dit slecht nieuws voor de mensheid – niet alleen voor ons die onder Israels koloniale controle leven. Het is daarom de plicht van gewetensvolle mensen, waar ook ter wereld, om onze strijd te steunen, om zo te voorkomen dat het ooit met Israel zover komt.

Ik ben er vast van overtuigd dat BDS een moreel consistente en effectieve strijd tegen Israels systeem van onderdrukking biedt, die ‘de menselijkheid van beide partijen kan herstellen’ – van onderdrukkers en onderdrukten – zoals de Braziliaanse opvoedkundige Paulo Freire ons uitdaagt te doen.

Adam Horowitz is redacteur van Mondoweiss.net; Philip Weiss is oprichter en co-redacteur van Mondoweiss.net

bron  Mondoweiss.net   9 juli 2015

vertaling Wim Thierens

uit Soemoed – jaargang 43, nummer 6 (november-december 2015)