NPK PUBLICATIES - SOEMOED - JAARGANG 43, NUMMER 6
Amsterdam-voor-Palestina – een succesvolle campagne
Robert Soeterik
Inmiddels bijna twee jaar geleden is in de Amsterdamse gemeenteraad via de eenmansfractie van het CDA het voorstel ingebracht voor een stedenband tussen Amsterdam en Tel Aviv. De CDA-fractie was daartoe aangezet door de Israel-lobbyist Ronny Naftaniel, die rond die tijd was teruggetreden als directeur van het CIDI. Het voorstel werd unaniem aangenomen. Wel zag GroenLinks in dat geval ook graag een stedenband met de stad Ramallah op de sinds 1967 bezette Westelijke Jordaanoever. Daarmee zou een (schijnbare) evenwichtigheid in het geheel worden gebracht. Daar kon de gemeenteraad zich wel in vinden.
Hoewel wij het niet kunnen bewijzen, lijkt Naftaniel gehandeld te hebben op instigatie van het Israelische Ministerie van Buitenlandse Zaken. Waarom denken wij dat? De politiek van Israel is de afgelopen jaren aan groeiende kritiek komen bloot te staan vanwege zijn politiek jegens de Palestijnen. Vanuit de EU en vanuit individuele lidstaten wordt er zelfs enige druk op Tel Aviv uitgeoefend om het roer om te gooien, vooral een eind te maken aan de voortgaande kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever (inclusief Oost-Jeruzalem) en in te stemmen met een zogenaamde twee staten-oplossing. Op regeringsniveau is er sprake van groeiende frictie, al wordt die bij voorkeur binnenskamers gehouden. De uitbreiding van (niet-militaire) samenwerking tussen Israel en individuele EU-lidstaten is niet langer vanzelfsprekend. Daarom lijkt het Israelische Ministerie van Buitenlandse Zaken ervoor gekozen te hebben om dan maar via een achterdeur – onder meer in de vorm van stedenbanden –contacten en vormen van samenwerking tot stand te brengen. Tel Aviv is via het Ministerie van Buitenlandse Zaken op dat gebied heel actief (Parijs, Berlijn, enzovoort).
Het CDA-voorstel voor een stedenband werd aanvankelijk positief ontvangen door een ruime meerderheid in de gemeenteraad, waarin D66 de grootste partij is en het college van B&W gevormd wordt door D66, de VVD en de SP, met Eberhard van der Laan (PvdA) als burgemeester. Vooral Amsterdamse start-ups zouden van de samenwerking met Tel Aviv kunnen profiteren (collega-raadsleden spreken in dit verband over een hobby van het neo-liberale D66).
Met enige vertraging door de bloedige Gaza-oorlog in de zomer van 2014, vond er in april van dit jaar een ambtelijke werkbezoek plaats aan zowel Tel Aviv als Ramallah. Op basis van de uitkomsten daarvan stelde B&W voor de stap naar stedenbanden door te zetten. Inmiddels bleek dit voorstel in de gemeenteraad echter op groeiende bezwaren te stuiten. GroenLinks en de SP zeiden in het aangaan van stedenbanden in het algemeen niets te zien (waarmee zij een politieke stellingname ten aanzien van Israel/Palestina ontliepen). Binnen de PvdA leek men in te gaan zien dat er toch wel veel haken en ogen zitten aan een zo duidelijke verbroedering met de hoofdstad van een op zijn minst controversiële staat als Israel.
B&W stelde vervolgens voor de burgemeester en zijn D66-wethouder voor start-up-zaken, Kajsa Ollongren, in augustus ter nadere oriëntatie naar Tel Aviv (beiden) en Ramallah (de burgemeester) te laten afreizen. De wethouder kwam van haar bezoek aan Tel Aviv nog enthousiaster terug dan zij vóór vertrek al was, de burgemeester leek onder de indruk te zijn van wat hij in Ramallah te zien en te horen had gekregen (wat weer niet los te zien is van zijn overduidelijke onbekendheid met het dossier Israel/Palestina; zie mijn: ‘Amsterdam-Tel Aviv – de Ramallah-dimensie’ in het vorige nummer van Soemoed).
De tegenstanders van een stedenband zaten intussen niet stil. Begin juli was een ad hoc-coalitie gevormd – ‘Amsterdam-voor-Palestina’ (AvP) – waarbij zich ruim 30 organisaties hadden aangesloten. Via de media en door middel van lobbywerk heeft deze met argumenten geprobeerd de raadsleden te overtuigen af te zien van elke vorm van samenwerking met Tel Aviv, en daarmee met de staat Israel. Het NPK heeft zowel organisatorisch als inhoudelijk binnen AvP een prominente rol gespeeld, in samenwerking met de Internationale Socialisten en docP (plus op afstand Een Ander Joods Geluid). Uit de Palestijnse stad Jaffa – dat volledig door Tel Aviv is opgeslokt na in 1948 vrijwel geheel etnisch gezuiverd te zijn van zijn Palestijnse inwoners – liet AvP de Palestijnse deskundige en Jaffa-inwoner Sami Abu Shehadeh overkomen om met gemeenteraadsleden van gedachten te wisselen over de Palestijnse dimensie van Amsterdam-Tel Aviv/Jaffa.
Uiteindelijk is op 4 november in de gemeenteraad gestemd over een voorstel van B&W, waarin het aanvankelijke idee van een stedenband met Tel Aviv was teruggebracht tot kleinschalige, informele vormen van samenwerking op het gebied van start-ups en in culturele en mensenrechten-initiatieven. Met Ramallah zal samenwerking in de ontwikkelingssfeer in gang gezet worden.
Alleen de SP stemde tegen het voorstel van B&W (hoewel haar twee wethouders daarmee eerder akkoord waren gegaan). De PvdA stemde vóór. Dat gold uiteindelijk ook voor GroenLinks, nadat deze via een motie die de steun kreeg van de PvdA, D66 en de VVD, bedongen had, dat er op zou worden toegezien dat de Nederlandse start-ups geen directe of indirecte connectie met Israels militair-industrieel complex, noch met de bezetting mogen hebben (in de Israelische context een onmogelijkheid, zo denken wij).
Hoewel het voor Naftaniel c.s. even slikken zal zijn geweest en AvP al met al van een succes kan spreken, blijft het zaak dat wij de vinger aan de pols houden en nauwgezet volgen wat Tel Aviv en zijn pleitbezorgers in Nederland uit de aangegane samenwerking – hoewel sterk afgeslankt – zullen proberen te slepen. Wordt vervolgd.
Robert Soeterik nam namens de coalitie ‘Amsterdam voor Palestina’ deel aan gesprekken met gemeenteraadsleden
Soemoed – jaargang 43, nummer 6 (november-december 2015)