NPK PUBLICATIES - SOEMOED - JAARGANG 43, NUMMER 5
In dit nummer van Soemoed gaan wij uitvoerig in op de achtergronden van de verscherpte confrontatie van de afgelopen weken in geannexeerd Oost-Jeruzalem en elders tussen de Israelische bezettingsmacht en joodse kolonisten enerzijds, en demonstrerende Palestijnse jongeren anderzijds. Daarbij zijn aan Palestijnse zijde inmiddels enkele tientallen doden en een veelvoud daarvan aan gewonden gevallen.
Zijn wij daarmee getuige van het begin van de ‘Derde Intifada’ (volksopstand) ? De Britse publicist Ben White stelt in dit nummer van Soemoed, dat die vraag vooralsnog niet te beantwoorden is. Belangrijker is het om vast te stellen dat zich de afgelopen jaren een duidelijke tendens heeft doorgezet, van geleidelijk in aantal en omvang toenemende confrontaties. Daarbij zijn er alleen al in de eerste negen maanden van dit jaar – dat wil zeggen nog vóór de recente escalatie – 34 Palestijnen om het leven gekomen.
Lering trekkend uit de Eerste Intifada (1987-1993), heeft de Israelische bezettingsmacht een reeks maatregelen doorgevoerd, die het in gang zetten en in stand houden van een breed gedragen volksopstand geen eenvoudige zaak maakt. Zo is in het kader van de Oslo-Akkoorden van 1993 (en later) de bezette Westelijke Jordaanoever opgedeeld in zogeheten A-, B- en C-Gebieden, waar de bezettingsmacht vóór, dan wel achter de schermen greep op de situatie houdt. Het Palestijns Nationaal Gezag (PNA) – eveneens een product van ‘Oslo’ – zit daarbij tussen de Israelische bezettingsmacht en de bewoners van de Westelijke Jordaanoever in. Onderdeel van ‘Oslo’ is ‘veiligheidssamenwerking’ tussen Israelische en Palestijnse ‘veiligheidsdiensten’, bedoeld om alles en iedereen die zich tegen ‘Oslo’ – met zijn voortgaande bezetting en kolonisatie – verzet, aan te pakken. Het aandeel van de PNA hierin heeft het organiseren van verzet verder bemoeilijkt. Het is de PNA door de jaren heen op scherpe kritiek van Palestijnen komen te staan.
Het succes van een volksopstand op de Westelijke Jordaanoever zal in belangrijke mate bepaald worden door steun van buitenaf. Die is tot nu toe niet echt van de grond gekomen. Zeker, ook in Palestina48/Israel zijn er steundemonstraties geweest. Maar in de Arabische buurlanden is het stil gebleven. Daar is men volledig in beslag genomen door uitslaande branden, die grote delen van het gebied inmiddels in puin hebben gelegd en miljoenen inwoners op de vlucht hebben gedreven. Ook in het Westen is het stil.
Zonder de hefboom van steun van buitenaf, zal – zo vrezen wij – de confrontatie van Palestijnse jongeren met een niets en niemand ontziende Israelische bezettingsmacht niet lang vol te houden zijn (de PNA houdt zich momenteel enigszins op de achtergrond).
Wat dan wel ? Allereerst dient er naar onze mening schoon schip gemaakt te worden. Dat betekent: weg met ‘Oslo’ ! Want de verscherpte confrontatie is onverbrekelijk verbonden met de voor Palestijnen zeer schadelijke effecten van ‘Oslo’, inclusief de promotie van een zogenaamde twee staten-oplossing – die geen oplossing is en die – los daarvan – er wat Israel betreft ook niet zal komen. Weg met ‘Oslo’, impliceert het ontmantelen van de PNA. Daarmee zal het rookgordijn verdwijnen, waarachter Israel de achterliggende 22 jaar is doorgegaan met de bezetting en de kolonisatie van in 1967 veroverd Palestijns grondgebied. Voor de buitenwereld zullen de zaken zo een stuk duidelijker worden: Israel is een bezettende mogendheid, die op vele terreinen en structureel het internationaal recht met voeten treedt.
Israel zal een dergelijke stap van de Palestijnen met keiharde maatregelen beantwoorden – kijk naar wat men de afgelopen jaren in Gaza heeft aangericht – maar dat zal het beeld van Israel als een mogendheid die Palestijnen onderdrukt, bezet houdt en verdrijft, alleen maar versterken.
Tegelijk met het ontmantelen van de PNA zullen de Palestijnen een grote inspanning moeten leveren om de rijen te sluiten (de bestaande verdeeldheid speelt vooral Israel in de kaart). Dat zal hen in staat stellen een bonafide politiek programma op te stellen en uit te dragen, waarbij recht wordt gedaan aan de belangen van alle Palestijnen – in Palestina48/Israel, in de 1967 bezette gebieden en die in de diaspora. Uitgangspunt is voorts gelijkheid en gelijkberechtiging van al degenen die direct bij het conflict betrokken zijn: de genoemde categorieën Palestijnen én de joodse Israeli’s.
In combinatie met verzet op de grond kan zo hernieuwd de confrontatie met Israel aangegaan worden. Steun van buitenaf is daarbij – zoals gezegd – van cruciaal belang. Na daartoe in 2005 door de Palestijnen te zijn opgeroepen, is wereldwijd vanuit de civil society een BDS-campagne (boycot, desinvesteren, sancties) in gang gezet, die tot doel heeft druk op Israel op te bouwen. De effecten van die campagne doen zich inmiddels voelen – tot grote schrik van Tel Aviv.
De tijd is rijp voor het verzetten van de bakens. Mocht het heroïsche verzet van Palestijnse jongeren daartoe een verdere aanzet hebben gegeven, dan zijn de vele doden en gewonden niet voor niets gevallen.