NPK PUBLICATIES - SOEMOED - JAARGANG 41, NUMMER 6
Waarom willen charitatieve instellingen Israelische apartheid ‘normaliseren’?
Jeff Handmaker
Er gaan meer en meer stemmen op om Israel ter verantwoording te roepen voor zijn misdaden tegen het Palestijnse volk. Woorden als ‘boycot’ en ‘apartheid’ zijn geen taboe meer en worden snel gemeengoed.
Hoe kan het dan dat respectabele charitatieve instellingen, zoals IKV Pax Christi en Oxfam, gaan tegenwerken als het erom gaat om Israel, en medeplichtige bedrijven, verantwoordelijk te stellen voor ernstige mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden?
Op 17 juni jl. organiseerde IKV Pax Christi een conferentie onder de titel: ‘Betalen of (mee)bepalen: de verantwoordelijkheid van de EU voor een twee-statenoplossing voor Israel en Palestina’. De bijeenkomst begon met een pakkende principiële toespraak door Nikolaos van Dam, mede-auteur van een recent advies aangaande Palestina dat geschreven was in opdracht van de Nederlandse Eerste Kamer (Between words and deeds: Prospects for a sustain able peace in the Middle East, Adviesraad Internationale Zaken, maart 2013).
Van Dam stelde dat het ‘naïef’ was om te verwachten dat Israel zich terugtrekt uit de Westelijke Jordaanoever en Gaza ‘zonder grote druk van buiten’. Hij voegde hieraan toe dat Nederland en de Europese Unie volkenrechtelijk verplicht zijn tot actie tegen Israel wegens zijn gedragingen. Volgens hem behoort deze verplichting te betekenen dat handelsbeperkingen niet alleen tegen producten uit de joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever worden doorgevoerd, maar ook tegen producten uit Israel zelf.
‘Sancties moeten worden opgelegd aan hen die verantwoordelijk zijn voor de Israelische politiek, en dat is de staat Israel, niet alleen de joodse kolonisten die illegaal wonen op grond die met geweld van Palestijnen onteigend is’, zei hij. ‘Wij moeten eindelijk onze politieke standpunten in praktijk brengen.’ (What should the European Union do to save the two-state solution, 17 juni 2013).
‘meer liefde’
Van Dams bijdrage kreeg van het publiek een enthousiast applaus. Maar vervolgens nam de bijeenkomst een vreemde en onverwachte wending. Alle forumleden die IKV Pax Christi uitgenodigd had om op het advies te reageren, lanceerden zonder uitzondering felle en soms persoonlijke aanvallen op van Dam.
Ilan Baruch, voormalig Israelisch diplomaat en militair commandant, meende dat van Dams advies de steun voor joodse Israeli’s die de regering kritiseerden zou ‘wegspoelen’.
Walid Salem, hoofd van een Palestijnse organisatie met de naam Panorama, merkte op dat een tweestatenoplossing niet tot stand zou worden gebracht door ‘Israel kwaad te doen’. Parlementslid [voor de VVD; red.] Han ten Broeke beweerde dat ‘met de vinger wijzen geen effect heeft’ en dat Israel niet ‘ruwe liefde’ maar ‘meer liefde’ nodig heeft.
Een ander parlementslid [voor D66; red.], Sjoerd Sjoerdsma, reageerde minder scherp. Hij zei dat voor het doorbreken van de huidige impasse in de onderhandelingen zowel de zachte hand als de harde hand nodig zijn, maar ook hield hij vol dat in deze fase ‘de tijd niet rijp is voor de harde hand’ en dat Israel de kans moet krijgen zijn toewijding aan een twee-statenoplossing te tonen.
Baruch en Salem hebben beiden meegedaan aan zogenaamde dialoogprojecten tussen joodse Israeli’s en Palestijnen, waarvan enkele door IKV Pax Christi gefinancierd zijn. Tegen dergelijke projecten hebben Palestijnse politieke activisten veel bezwaar aangetekend, omdat zij geloven dat deze projecten Israels uitgesproken abnormale bezetting en zijn apartheidspolitiek ‘normaliseren’.
In een gedachtewisseling over de organisatie van de conferentie stuurde Matthieu Hermans van IKV Pax Christi mij een e-mail waarin hij het werk van Salem verdedigde. ‘Walid Salem is een van onze hooggeachte Palestijnse partners, wiens openheid voor een constructieve, oplossingsgerichte dialoog met “de andere partij” hem gemene anonieme bedreigingen bezorgd heeft uit het zogenaamde anti-normaliseringskamp; bedreigingen van mensen met wie u hopelijk niet in verband gebracht zou willen worden’, schreef hij.
averechtse werking
Hermans was verkeerd ingelicht. De tegenstanders van normalisering hanteren geenszins een sinistere agenda, maar zij hameren erop dat Israel ter verantwoording geroepen moet worden voor zijn mensenrechtenschendingen en zij bepleiten dat op Israel Boycot, Desinvesteren & Sancties (BDS) toegepast worden totdat dit gebeurt.
Tijdens een recente nationale BDS-conferentie in Bethlehem veroordeelden talrijke Palestijnse activisten dergelijke normaliseringsprojecten (Report on the fourth national BDS conference, Palestinian BDS National Committee).
In tegenstelling tot de conferentie in Bethlehem was de door IKV Pax Christi georganiseerde conferentie niet gewijd aan rechtvaardigheid of vrede. Zij betrof niet een serieuze, kritische, open discussie over kwesties die van belang zijn voor Palestijnen en Israeli’s, en voor ons allemaal. De vraag waarover het ging was hoe Europa er een rol in kan spelen om enerzijds Israel te handhaven als exclusieve ‘Joodse Staat’ en anderzijds zijn steun voort te zetten aan het in diskrediet geraakte Palestijns Nationaal Gezag.
IKV Pax Christi staat niet alleen in het volgen van een strategie die averechts werkt.
Oxfam International heeft er in Groot-Brittannië, in Nederland en elders campagne voor gevoerd dat producten die uit de joodse nederzettingen komen eenvoudig als zodanig geëtiketteerd moeten worden. Oxfam heeft geweigerd ervoor te ijveren dat Israel en de bedrijven die van de bezetting profiteren sancties opgelegd krijgen.
Barbara Stocking, hoofd van Oxfam in het Verenigd Koninkrijk, heeft gezegd: ‘Wij steunen het recht van consumenten om te weten waar de producten die zij kopen vandaan komen. Handel met Israelische [joodse] nederzettingen die volkenrechtelijk illegaal zijn draagt bij aan hun economische levensvatbaarheid en helpt om ze legitiem te maken. Uit ons ontwikkelingswerk op de Westelijke Jordaanoever is ook gebleken dat de nederzettingen geleid hebben tot miskenning van rechten en tot armoede voor veel Palestijnen’ (‘UK issues new guidance on labelling of food from illegal West Bank settlements’, The Guardian, 10 december 2009).
Oxfam erkent dus duidelijk dat de nederzettingen illegaal zijn, maar lijkt producten uit de nederzettingen niet als illegaal te beschouwen. Het heeft niet opgeroepen tot een verbod op deze producten. Geconfronteerd met beschuldigingen dat etikettering neerkomt op een uitzonderingspositie voor Israelische producten en tot een boycot kan leiden heeft Oxfam zich gehaast om te benadrukken dat het geen voorstander is van een boycot van Israelische goederen (‘Oxfam agrees to conditions on Israel set by UK Jewry’, The Times of Israel, 12 januari 2013).
onbegrijpelijk
De redenering van Oxfam is niet alleen met zichzelf in strijd, zij is ook in strijd met het volkenrecht. De Vierde Conventie van Genève bepaalt dat elke exploitatie van middelen uit bezette gebieden die niet de onmiddellijke behoeften van het bezettende leger dient en ook niet in het belang is van de plaatselijke bevolking illegaal is, en kan neerkomen op de misdaad plundering.
In februari 2009 stelde Jan Gruiters, directeur van IKV Pax Christi, dat de handelsvoorechten die de EU aan Israel verleend heeft opgeschort moeten worden (‘Nioscoop’ 1 februari 2009, met video in het Nederlands).
Dat maakt het onbegrijpelijk, zowel in het licht van Gruiters’ eerdere verklaringen als van IKV Pax Christi’s eigen doelstelling, dat de organisatie dit standpunt nu lijkt te laten vallen en normalisering steunt.
De BDS-beweging, een brede, door Palestijnen geleide beweging, streeft naar een duurzame en rechtvaardige vrede voor zowel Israeli’s en Palestijnen. Door middel van geweldloze kritische actie en door erop te staan dat Israel en bedrijven zich aan het volkenrecht houden verwerpt ze uitdrukkelijk het voortduren van het internationale misdrijf apartheid. Waarom kanten groeperingen die pretenderen voor de bezitslozen op te komen zich dan tegen deze beweging?
Als Oxfam en IKV Pax Christi zich niet op een serieuze manier achter deze beweging stellen en hun averechtse standpunten niet opnieuw bezien, riskeren zij dat zij gezien gaan worden als irrelevant voor de verwezenlijking van een rechtvaardige vrede.
bron: The Electronic Intifada, 5 juli 2013
Jeff Handmaker is senior lecturer in rechtsgeleerdheid, mensenrechten en ontwikkeling aan het International Institute of Social Studies (ISS) van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. In het verleden werkte hij nauw samen met IKV Pax Christi en Oxfam.
vertaling: Paul Bakker
Soemoed - jaargang 41, nummer 6 (november-december 2013)
Jeff Handmaker
Er gaan meer en meer stemmen op om Israel ter verantwoording te roepen voor zijn misdaden tegen het Palestijnse volk. Woorden als ‘boycot’ en ‘apartheid’ zijn geen taboe meer en worden snel gemeengoed.
Hoe kan het dan dat respectabele charitatieve instellingen, zoals IKV Pax Christi en Oxfam, gaan tegenwerken als het erom gaat om Israel, en medeplichtige bedrijven, verantwoordelijk te stellen voor ernstige mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden?
Op 17 juni jl. organiseerde IKV Pax Christi een conferentie onder de titel: ‘Betalen of (mee)bepalen: de verantwoordelijkheid van de EU voor een twee-statenoplossing voor Israel en Palestina’. De bijeenkomst begon met een pakkende principiële toespraak door Nikolaos van Dam, mede-auteur van een recent advies aangaande Palestina dat geschreven was in opdracht van de Nederlandse Eerste Kamer (Between words and deeds: Prospects for a sustain able peace in the Middle East, Adviesraad Internationale Zaken, maart 2013).
Van Dam stelde dat het ‘naïef’ was om te verwachten dat Israel zich terugtrekt uit de Westelijke Jordaanoever en Gaza ‘zonder grote druk van buiten’. Hij voegde hieraan toe dat Nederland en de Europese Unie volkenrechtelijk verplicht zijn tot actie tegen Israel wegens zijn gedragingen. Volgens hem behoort deze verplichting te betekenen dat handelsbeperkingen niet alleen tegen producten uit de joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever worden doorgevoerd, maar ook tegen producten uit Israel zelf.
‘Sancties moeten worden opgelegd aan hen die verantwoordelijk zijn voor de Israelische politiek, en dat is de staat Israel, niet alleen de joodse kolonisten die illegaal wonen op grond die met geweld van Palestijnen onteigend is’, zei hij. ‘Wij moeten eindelijk onze politieke standpunten in praktijk brengen.’ (What should the European Union do to save the two-state solution, 17 juni 2013).
‘meer liefde’
Van Dams bijdrage kreeg van het publiek een enthousiast applaus. Maar vervolgens nam de bijeenkomst een vreemde en onverwachte wending. Alle forumleden die IKV Pax Christi uitgenodigd had om op het advies te reageren, lanceerden zonder uitzondering felle en soms persoonlijke aanvallen op van Dam.
Ilan Baruch, voormalig Israelisch diplomaat en militair commandant, meende dat van Dams advies de steun voor joodse Israeli’s die de regering kritiseerden zou ‘wegspoelen’.
Walid Salem, hoofd van een Palestijnse organisatie met de naam Panorama, merkte op dat een tweestatenoplossing niet tot stand zou worden gebracht door ‘Israel kwaad te doen’. Parlementslid [voor de VVD; red.] Han ten Broeke beweerde dat ‘met de vinger wijzen geen effect heeft’ en dat Israel niet ‘ruwe liefde’ maar ‘meer liefde’ nodig heeft.
Een ander parlementslid [voor D66; red.], Sjoerd Sjoerdsma, reageerde minder scherp. Hij zei dat voor het doorbreken van de huidige impasse in de onderhandelingen zowel de zachte hand als de harde hand nodig zijn, maar ook hield hij vol dat in deze fase ‘de tijd niet rijp is voor de harde hand’ en dat Israel de kans moet krijgen zijn toewijding aan een twee-statenoplossing te tonen.
Baruch en Salem hebben beiden meegedaan aan zogenaamde dialoogprojecten tussen joodse Israeli’s en Palestijnen, waarvan enkele door IKV Pax Christi gefinancierd zijn. Tegen dergelijke projecten hebben Palestijnse politieke activisten veel bezwaar aangetekend, omdat zij geloven dat deze projecten Israels uitgesproken abnormale bezetting en zijn apartheidspolitiek ‘normaliseren’.
In een gedachtewisseling over de organisatie van de conferentie stuurde Matthieu Hermans van IKV Pax Christi mij een e-mail waarin hij het werk van Salem verdedigde. ‘Walid Salem is een van onze hooggeachte Palestijnse partners, wiens openheid voor een constructieve, oplossingsgerichte dialoog met “de andere partij” hem gemene anonieme bedreigingen bezorgd heeft uit het zogenaamde anti-normaliseringskamp; bedreigingen van mensen met wie u hopelijk niet in verband gebracht zou willen worden’, schreef hij.
averechtse werking
Hermans was verkeerd ingelicht. De tegenstanders van normalisering hanteren geenszins een sinistere agenda, maar zij hameren erop dat Israel ter verantwoording geroepen moet worden voor zijn mensenrechtenschendingen en zij bepleiten dat op Israel Boycot, Desinvesteren & Sancties (BDS) toegepast worden totdat dit gebeurt.
Tijdens een recente nationale BDS-conferentie in Bethlehem veroordeelden talrijke Palestijnse activisten dergelijke normaliseringsprojecten (Report on the fourth national BDS conference, Palestinian BDS National Committee).
In tegenstelling tot de conferentie in Bethlehem was de door IKV Pax Christi georganiseerde conferentie niet gewijd aan rechtvaardigheid of vrede. Zij betrof niet een serieuze, kritische, open discussie over kwesties die van belang zijn voor Palestijnen en Israeli’s, en voor ons allemaal. De vraag waarover het ging was hoe Europa er een rol in kan spelen om enerzijds Israel te handhaven als exclusieve ‘Joodse Staat’ en anderzijds zijn steun voort te zetten aan het in diskrediet geraakte Palestijns Nationaal Gezag.
IKV Pax Christi staat niet alleen in het volgen van een strategie die averechts werkt.
Oxfam International heeft er in Groot-Brittannië, in Nederland en elders campagne voor gevoerd dat producten die uit de joodse nederzettingen komen eenvoudig als zodanig geëtiketteerd moeten worden. Oxfam heeft geweigerd ervoor te ijveren dat Israel en de bedrijven die van de bezetting profiteren sancties opgelegd krijgen.
Barbara Stocking, hoofd van Oxfam in het Verenigd Koninkrijk, heeft gezegd: ‘Wij steunen het recht van consumenten om te weten waar de producten die zij kopen vandaan komen. Handel met Israelische [joodse] nederzettingen die volkenrechtelijk illegaal zijn draagt bij aan hun economische levensvatbaarheid en helpt om ze legitiem te maken. Uit ons ontwikkelingswerk op de Westelijke Jordaanoever is ook gebleken dat de nederzettingen geleid hebben tot miskenning van rechten en tot armoede voor veel Palestijnen’ (‘UK issues new guidance on labelling of food from illegal West Bank settlements’, The Guardian, 10 december 2009).
Oxfam erkent dus duidelijk dat de nederzettingen illegaal zijn, maar lijkt producten uit de nederzettingen niet als illegaal te beschouwen. Het heeft niet opgeroepen tot een verbod op deze producten. Geconfronteerd met beschuldigingen dat etikettering neerkomt op een uitzonderingspositie voor Israelische producten en tot een boycot kan leiden heeft Oxfam zich gehaast om te benadrukken dat het geen voorstander is van een boycot van Israelische goederen (‘Oxfam agrees to conditions on Israel set by UK Jewry’, The Times of Israel, 12 januari 2013).
onbegrijpelijk
De redenering van Oxfam is niet alleen met zichzelf in strijd, zij is ook in strijd met het volkenrecht. De Vierde Conventie van Genève bepaalt dat elke exploitatie van middelen uit bezette gebieden die niet de onmiddellijke behoeften van het bezettende leger dient en ook niet in het belang is van de plaatselijke bevolking illegaal is, en kan neerkomen op de misdaad plundering.
In februari 2009 stelde Jan Gruiters, directeur van IKV Pax Christi, dat de handelsvoorechten die de EU aan Israel verleend heeft opgeschort moeten worden (‘Nioscoop’ 1 februari 2009, met video in het Nederlands).
Dat maakt het onbegrijpelijk, zowel in het licht van Gruiters’ eerdere verklaringen als van IKV Pax Christi’s eigen doelstelling, dat de organisatie dit standpunt nu lijkt te laten vallen en normalisering steunt.
De BDS-beweging, een brede, door Palestijnen geleide beweging, streeft naar een duurzame en rechtvaardige vrede voor zowel Israeli’s en Palestijnen. Door middel van geweldloze kritische actie en door erop te staan dat Israel en bedrijven zich aan het volkenrecht houden verwerpt ze uitdrukkelijk het voortduren van het internationale misdrijf apartheid. Waarom kanten groeperingen die pretenderen voor de bezitslozen op te komen zich dan tegen deze beweging?
Als Oxfam en IKV Pax Christi zich niet op een serieuze manier achter deze beweging stellen en hun averechtse standpunten niet opnieuw bezien, riskeren zij dat zij gezien gaan worden als irrelevant voor de verwezenlijking van een rechtvaardige vrede.
bron: The Electronic Intifada, 5 juli 2013
Jeff Handmaker is senior lecturer in rechtsgeleerdheid, mensenrechten en ontwikkeling aan het International Institute of Social Studies (ISS) van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. In het verleden werkte hij nauw samen met IKV Pax Christi en Oxfam.
vertaling: Paul Bakker
Soemoed - jaargang 41, nummer 6 (november-december 2013)