NPK PUBLICATIES - SOEMOED - JAARGANG 34, NUMMER 5
Het einde van het internationaal recht?
Alain Gresh
Sinds 11 september wordt er door de politiek verantwoordelijke personen druk gedebatteerd over de vraag of in de oorlog tegen het terrorisme - in de confrontatie tussen 'de beschaving' en 'de barbarij' - het internationaal recht en het humanitair recht kunnen worden toegepast.
President George Bush jr. heeft een nieuwe categorie ingevoerd, die van 'vijandelijke strijders', die niet via de bestaande wettelijke procedures kunnen worden verdedigd en die in Guantanamo Bay in naam van de bescherming van 'de beschaving' opgesloten en zelfs gemarteld kunnen worden. De zesde Israelisch-Arabische oorlog, die de achterliggende weken in Libanon is uitgevochten en die inmiddels (tijdelijk?) is gestaakt, heeft de voorstanders van deze theorieën een nieuwe gelegenheid geboden om hun standpunt te verdedigen.
John Podhoretz, een van de Amerikaanse neoconservatieve theoretici, vraagt zich in een artikel in The New York Post van 25 juli af:
Zijn de liberale democratieën niet te ver doorgeschoten, in het niveau van hun humanitaire zorg ten aan zien van de ander, waardoor zij geen efficiënte oorlogen meer kunnen voeren?
Hij vervolgt:
En als het in Irak een tactische fout van ons is geweest dat wij bij de aanvang van onze interventie niet genoeg soennieten hebben gedood, met de bedoeling hen te intimideren en zoveel angst voor ons in te boezemen, dat zij alles zouden hebben geaccepteerd. Zijn niet soennitische mannen tussen 15 en 35 jaar die de interventie hebben overleefd de reden van de opstand en de werkelijke oorzaak van het huidige sektarische geweld?
Alle mannen tussen de 15 en de 35 jaar vermoorden, is dat niet wat de Servische milities in Srebrenica hebben gedaan?
Podhoretz:
Hoe zouden de zaken ervoor staan indien Israel over de volledige mogelijkheden beschikte om zijn doelen te bereiken, maar deze niet onbeperkt zou kunnen aanwenden tegen een veel gevaarlijker vijand, die minder scrupules en principes heeft en zelfs nog barbaarser is dan de monsterachtige leiders van de Intifada?
En hij eindigt met:
Is dit een huiveringwekkende paradox van de krijgskunde in de 21e eeuw? Daar waar Israel en de Verenigde Staten niet met conventionele militaire middelen verslagen kunnen worden, hebben onze vijanden dan niet een nieuw middel gevonden om het van ons te winnen? Zoeken zij niet de overwinning door ons te demoraliseren, door ons ertoe aan te zetten naar hun niveau van barbarij af te zakken, in de wetenschap dat wij dit niet zullen doen? (...) Zou het ooit zover kunnen komen dat de morele grootsheid van onze beschaving – haar verbazingwekkende aandacht voor de waarde van het individu – de toekomst van onze beschaving in gevaar brengt?
Het is een vergissing te denken dat het debiteren van een dergelijke huiveringwekkende redenering zich beperkt tot enkele geïsoleerde kringen. In de Verenigde Staten wordt zij vooral door de [onder Bush jr. zeer invloedrijke] neoconservatieven uitgedragen.
Zo verklaart Alan Dershowitz, hoogleraar rechten in Harvard en een verbeten verdediger van welke Israelische actie dan ook, dat 'het internationaal recht en zij die het toepassen zouden moeten beseffen dat de oude regels' niet van toepassing kunnen zijn in een niet eerder gevoerd type oorlog tegen een wrede en fanatieke vijand; dat 'de wetten van de oorlog en de morele regels aan deze nieuwe realiteit aangepast dienen te worden'.(1)
Israel zou allang niet meer bestaan als zijn reacties niet buitenproportioneel zouden zijn geweest, zo verzekert Claude Lanzmann [die in de jaren negentig naam maakte en gezag verwierf met zijn documentaire Shoah; red.] in Le Monde van 4 augustus, waarmee hij het door [de Franse filosoof] Bernard-Henri Levy ontwikkelde argument overneemt (zie Droit humanitair; http://blog.mondediplo.net/2006-07-24-Droit-humanitaire).
Beiden lijken niet te beseffen dat zelfs 'rechtvaardige oorlogen' aan internationale wetten gebonden zijn. Of eigenlijk: Zij weten dit wel, maar denken dat zij uitsluitend op 'beschaafde volken' toegepast hoeven te worden.
Dit roept de argumentatie in herinnering uit de periode van het zegevierende kolonialisme. In 1898 onderschreef Heinrich von Treischke, een expert in politieke wetenschappen, wat voor veel van zijn tijdgenoten een banaliteit leek:
Het internationaal recht wordt een holle frase indien men de principes ervan eveneens voor barbaarse volken wil laten gelden. Om een negerstam te straffen dienen zijn dorpen in brand gestoken te worden; men bereikt niets zonder een voorbeeld te stellen. Als het Duitse rijk in dergelijke situaties het internationaal recht had toegepast, dan zou het geen blijk hebben gegeven van menselijkheid of rechtvaardigheid, maar van een beschamende zwakheid.(2)
De dumdumkogel is tegen het eind van de negentiende eeuw uitgevonden. Deze veroorzaakt buitengewoon ernstige verwondingen in het lichaam van de tegenstander. In 1897 zijn de 'beschaafde' staten in de Internationale Conventie van Den Haag overeengekomen de dumdumkogel uit te bannen. Men is deze nadien overigens blijven gebruiken, bij 'de jacht op groot wild en in koloniale oorlogen'. Tegen de 'barbaren' van onze tijd - veelal Arabieren - mag men zich, zonder enig onderscheid te maken, van massale bombardementen met fragmentatiebommen blijven bedienen: Een andere taal verstaan ze immers niet ...
Dergelijke visies op een internationaal recht dat uitsluitend op een selectieve manier wordt toegepast, betekenen niet alleen een onvoorstelbare stap terug in het denken en de moraal. Zij brengen tevens het gehele discours over de mensenrechten, waarvan het Westen meent de kampioen te zijn, in diskrediet en versterken tegelijkertijd de positie van degenen die wij zeggen te bestrijden ...
Bijgevolg is het van belang dat de misdaden die recentelijk in Libanon zijn begaan niet onbestraft blijven en dat oproepen gesteund worden om deze aan het Internationaal Strafhof [in Den Haag] voor te leggen.
noten
1 Geciteerd door Norman Finkelstein: 'Should Alan Dershowitz Target Himself for Assassination?', Counterpunch van 12-13 augustus 2006.
2 Michael Rubin roept doodleuk de Amerikaanse regering op tot herziening van haar politiek om geen politieke leiders te liquideren; zie: 'Why the US government should consider assassination', in de National Review van 11 augustus 2006.
bron: http://blog.mondediplo.net/2006-08-16-La-fin-du-droit-international (16 augustus 2006)
Alain Gresh is Midden-Oostenredacteur van Le Monde Diplomatique (Parijs)
vertaling: Aleid Sevenster-Blink
Verschenen in Soemoed, jaargang 34, nummer 5 (september - oktober 2006), pp. 7-8