NPK PUBLICATIES - SOEMOED - JAARGANG 44, NUMMER 6
REDACTIONEEL
erger dan erg
Tot verrassing – en verbijstering – van velen heeft de rechtse populist en politieke outsider Donald Trump de Amerikaanse presidentsver-kiezingen weten te winnen. Was vanuit ons perspectief gezien zijn opponent Hillary Clinton van de Democratische Partij al erg – de argumenten daarvoor zijn in diverse bijdragen in Soemoed gegeven (zie de Index op pp. 42-43) – Trump is zonder meer erger.
Ook voor de Palestijnen zijn de eerste signalen ongunstig. Wat te denken van Trumps toezegging om de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem te verplaatsen? Deze was in 1980 uit Jeruzalem teruggetrokken – samen met vrijwel alle ambassades – als antwoord op de (volkenrechtelijk illegale) annexatie door Israel van bezet Oost-Jeruzalem. Mocht Trump de daad bij het woord voegen, dan betekent de overplaatsing de facto de erkenning van Jeruzalem als ‘de ondeelbare hoofdstad van Israel’ en het einde van de Palestijnse aanspraken op Oost-Jeruzalem als hoofdstad van een te vormen (?) Palestijnse staat. Het zou opnieuw een bewijs zijn dat de zogenaamde twee staten-oplossing morsdood is.
Sinds de halfslachtige pogingen van president Barack Obama om het Israelische expansionisme in de vorm van de voortgaande uitbreiding van de joodse nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever – een voorwaarde om de twee staten-oplossing te kunnen blijven uitdragen – op niets zijn uitgelopen, acht Israel zich minder dan ooit door Washington voor de voeten gelopen. De verwachting is dat deze trend zich onder Trump zal doorzetten, met alle desastreuze gevolgen voor de Palestijnen van dien.
Daar komt voor dit moment bij, dat de politieke luwte tussen het vertrek van een president en het aantreden van zijn opvolger, Israel de gelegenheid biedt om er snel nog even een controversieel agendapunt doorheen te drukken. En ja hoor. Begin december besloot de regering van premier Benjamin Netanyahoe om tientallen (volkenrechtelijk illegale) joodse ‘buitenposten’ op de Westelijke Jordaanoever – groeikernen van nieuwe (illegale) joodse nederzettingen – te ‘legaliseren’. Acht jaar eerder – eind 2008, begin 2009 – had Netanyahoes voorganger, Ehoed Olmert, de politieke luwte rondom het vertrek van George Bush jr. en het aantreden van Barack Obama aangegrepen om een grootschalig militair offensief tegen de Strook van Gaza te ontketenen.
Elders in de regio wordt de politieke aardverschuiving in Washington eveneens met zorg gevolgd. Want in de inmiddels door Trump samengestelde regeringsploeg zitten fervente tegenstanders van het in 2015 tussen de Islamitische Republiek Iran enerzijds, en de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad plus Duitsland anderzijds, gesloten akkoord over het nucleaire programma van Iran. Dat akkoord is de uitkomst van jarenlange onderhandelingen, in combinatie met het in stelling brengen van een breed scala aan diepsnijdende sancties tegen Iran. Met steun van door Tel Aviv aangestuurde lobbygroepen heeft Israel – zelf een krachtig voorstander van het inzetten van militaire middelen tegen Irans nucleaire industrie – alles uit de kast gehaald om het tot stand komen van een dergelijk akkoord te verhinderen. Zonder succes.
Bestaat onder Trump de kans dat het akkoord met Iran opgezegd of op zijn minst opengebroken wordt? Daarmee dient inderdaad serieus rekening te worden gehouden. In dat geval zal de confrontatie met Iran opnieuw oplaaien. Naar de regio zal daarvan een destabiliserende werking uitgaan. De toch al sterk gepolariseerde relatie tussen de soennitische en de shi’itische werelden – met naast Iran een hoofdrol voor soennitische Golfstaten – zal verder op scherp komen te staan. Irak, Syrië en Jemen zullen de slagvelden blijven waarop de genoemde staten hun onderlinge strijd uitvechten.
Een verscheurde regio speelt de (vermeende) belangen van Israel in de kaart. Door Iran neer te zetten als een ‘existentiële dreiging’, weet Israel voorts de aandacht af leiden van de onderdrukking van de Palestijnen en de voortgaande kolonisatie van hun leefgebied.
Terug naar de Verenigde Staten. Over het Mccarthyisme dat daar opnieuw opgang maakt. Een recent doelwit is de Indiaas-Britse hoogleraar Communicatie aan de Universiteit van Massachusetts Amhers en de directeur van het Media Education Project, Sut Jhally. Deze was enkele jaren geleden in Amsterdam onze gast. Onlangs vertoonden wij diens documentaire ‘The Occupation of the American Mind’ (2016) – een 80 minuten durende analyse van de wijze waarop Israel en zijn pleitbezorgers de berichtgeving over Israel/Palestina via Amerikaanse televisiezenders weten te ‘framen’. Jhally en rond 200 collega-hoogleraren blijken op een rechtse watchlist te staan. Zij zouden een ‘bedreiging voor de academische vrijheid’ vormen en ‘binnen de universiteit een radicale agenda promoten’. Wat men niet aanstaat, is in dit verband radicaal.
De geschiedenis heeft geleerd dat het afglijden naar fascistoïde verhoudingen een geleidelijk proces is – zo geleidelijk dat velen dit nauwelijks gewaar zijn. Totdat men zich met een schok de volle dimensies ervan realiseert. Wij leven in een tijd van versneld afglijden. Waarvan akte. Hoogste tijd om in actie te komen.
Soemoed – jaargang 44, nummer 6 (november-december 2016)