NPK PUBLICATIES - SOEMOED - JAARGANG 44, NUMMER 2
REDACTIONEEL
Gaza
Vrijwel volledig uit beeld gedrukt door het drama in Syrië, verkommeren de 1,8 miljoen inwoners van de Strook van Gaza. Drie grote militaire offensieven van Israel in vijf jaar tijd – in 2008-2009, 2012 en vooral 2014 – hebben niet alleen een enorme humanitaire misère veroorzaakt, de infrastructuur ligt in puin en de economie is vrijwel tot stilstand gekomen (met als gevolg het hoogste werkloosheidspercentage ter wereld).
In dit nummer van Soemoed zetten wij de zaken nog eens op een rij. De Palestijnse wetenschapper Ramzy Baroud doet dat door inwoners van Gaza aan het woord te laten over de gevolgen van de inmiddels bijna 10 jaar durende algehele blokkade door Israel – de afgelopen twee jaar in samenwerking met het regime van president Abdul Fattah al-Sisi van het buurland Egypte. Afgezien van alle materiële ontberingen, merkt een van hen op: ‘Ik denk dat wij het punt bereikt hebben, dat de blokkade onderdeel is geworden van ons dagelijks leven en routine. Ik kan mij eerlijk gezegd niet voorstellen hoe het zou zijn om mij vrijelijk te kunnen bewegen of een hele dag zonder stroomuitval te beleven. Het is moeilijk om mij te herinneren hoe het leven vóór de blokkade was.’
Iemand anders voegt daaraan toe: ‘Ik heb het gevoel dat wij in een kooi leven en geen enkele notie hebben van wat er zich buiten deze kooi afspeelt.’
En weer een ander zegt: ‘Mensen die in Gaza nog in leven zijn, sterven al een decennium jaar lang dagelijks. Maar wij moeten optimistisch en hoopvol blijven. Wij hebben geleerd om creatief te zijn om te kunnen overleven, om uitdrukking te geven aan onszelf, en door te gaan zonder toe te geven, ondanks de voortdurende misdaden van Israel en het zwijgen van de internationale gemeenschap.’
Standvastigheid (sumud) zeker. Niettemin ziet een groeiend aantal inwoners – vooral hoogopgeleiden – voor zichzelf in Gaza geen perspectief meer en wil weg om elders in de wereld een bestaan op te bouwen. Hoewel de Israelisch-Egyptische blokkade dat niet eenvoudig maakt, vormt een brain drain een serieuze bedreiging voor de toekomst van Gaza – welke dan ook (zie ‘De ellende in Gaza zet Palestijnen aan tot vertrek’).
Zo heeft Israel de Palestijnen in Gaza met militaire en economische middelen in een onmogelijke positie weten te drukken. Voor hun overleven zijn zij inmiddels volledig aangewezen op hulp van buitenaf, waarbij Israel bepaalt wat Gaza al dan niet in- en uitgaat. Overigens met medewerking van de Verenigde Naties, die na afloop van het militaire offensief van Israel in 2014 betrokken waren bij het opstellen van het verstikkende grenscontroleregime tussen Israel en de Strook van Gaza.
Buitenlandse hulp is in principe niet nodig. Gaza beschikt over economische mogelijkheden en voor de kust bevindt zich een aardgasveld met een marktwaarde van enkele miljarden euro’s. Vanzelfsprekend verhindert Israel de Palestijnen om dit aardgasveld te exploiteren. De grote militaire offensieven tegen Gaza van de afgelopen jaren, waren zelfs mede daardoor ingegeven (zie ‘Israels oorlog om het gas van Gaza’).
De situatie wordt verder bemoeilijkt door het slepende conflict tussen FATAH en HAMAS. Beide partijen slagen er maar niet in om tot een vorm van samenwerking te komen – vooral vanwege de verschillende politieke agenda’s en een inmiddels diepgeworteld wederzijds wantrouwen.
Zoals bekend is de nauw met het Palestijns Nationaal Gezag (PNA) verbonden FATAH vanwege het failliet van ‘Oslo’ aan groeiende kritiek bloot komen te staan. Hoewel HAMAS zich van ‘Oslo’ afzijdig heeft gehouden, is de afgelopen jaren ook haar positie onder druk komen te staan. Dat is vooral vanwege de totale politieke en economische impasse in de door HAMAS gecontroleerde Strook van Gaza en het conflict met FATAH. Zozeer, dat veel jongeren in Gaza – zo blijkt uit onderzoek van de sociale media – behalve Israel en PNA-president Mahmoud Abbas, nu ook HAMAS afwijzen (zie ‘Gaza – de door HAMAS niet nagekomen beloften’ en ‘Een drievoudig “nee” – de inwoners van Gaza wijzen Israel, Abbas én HAMAS af’).
Inmiddels ziet HAMAS zich geconfronteerd met opkomende salafistisch-jihadistische strijdgroepen, waarvan sommigen zich oriënteren op de gevreesde Islamitische Staat (zie ‘Heeft HAMAS toekomst ?’). Daarmee lijkt HAMAS voor zowel Israel als het Westen een partner – via Egypte – te worden. De grote vraag is inmiddels niet meer zozeer of, maar op welke voorwaarden HAMAS bereid is een dergelijke ontwikkeling mee te gaan.
De alles en iedereen verwoestende burgeroorlog met regionale en mondiale dimensies in Syrië blijft onze aandacht vragen. Want deze raakt de Palestijnen direct (Palestijnse vluchtelingen) of indirect (positie van de Palestijnen in Palestina en daarbuiten; positie van Israel in de regio).
De Palestijnse wetenschapper Joseph Massad zag al in een vroeg stadium waarop een en ander in Syrië zou gaan uitdraaien, nadat een authentieke volksopstand tegen het repressieve Assad-regime snel was gekaapt door regionale en mondiale machten, die de belangen van het Syrische volk ondergeschikt maakten aan het doorvoeren van hun eigen machtspolitieke agenda’s (zie ‘De strijd om Syrië – de vooruitziende blik van Joseph Massad’). Hij eindigt zijn betoog met ‘Ik betuig het Syrische volk mijn innige deelneming.’