BDS-BERICHTEN NEDERLANDS PALESTINA KOMITEE

Bron: Trouw van 29 december 2010

Wat hebben zanger Elvis Costello, rockband The Pixies, actrice Meg Ryan, rocklegende Carlos Santana en filmregisseur Mike Leigh met elkaar gemeen? Antwoord: ze behoren tot de artiesten die de afgelopen tijd om politieke redenen hun bezoek aan Israël hebben afgezegd.

Nog voor de rechtse regering van premier Netanjahoe in de lente van 2009 aantrad, wezen commentatoren in Israëlische media op het gevaar dat een gebrek aan voortgang in het vredesproces Israël verder in zijn isolement zou drijven. In feite waren toen, na een jaar onderhandelen, de gesprekken tussen Israël en de Palestijnen door de oorlog in de Gazastrook enkele maanden eerder al op de sluimerstand gezet.

Anderhalf jaar later verkeert het vredesproces in een diep coma. De Israëliërs weigeren de bouw van de nederzettingen te staken, de Palestijnen willen niet verder praten zonder zo’n bouwstop. De VS proberen de zaak nog altijd vlot te trekken, omdat, zoals onderhandelaar George Mitchell uitlegde, helemaal niets doen gevaarlijker is.

De Palestijnse premier Salam Fajad maakt er intussen geen geheim van dat hij hard bezig is ’de Palestijnse staat’ op poten te zetten en deze volgend jaar officieel uit te roepen. Dit ’Palestina’ werd enkele weken geleden als eerste door Brazilië erkend; een voorbeeld dat inmiddels door een vijftal Zuid-Amerikaanse landen is gevolgd. In Europa hebben Frankrijk en Spanje intussen de status van de Palestijnse gezantschappen in hun landen verhoogd.

Een van de instrumenten die de Palestijnse regering op de Westelijke Jordaanoever gebruikt om de Palestijnse gebieden los te weken van Israël, is de boycot. Begin dit jaar zette het ministerie van economische zaken een campagne op om de eigen steden te zuiveren van producten die gefabriceerd zijn in de Israëlische nederzettingen. Inspecteurs in burger vallen Palestijnse supermarkten en winkels binnen en nemen de kolonistenwaren in. Aan het slot van de razzia krijgt de eigenaar een preek en een handgeschreven rapport met daarop alle ingenomen producten. Wordt hij vaker betrapt, dan volgt een geldboete tot omgerekend 12.000 euro of zelfs een gevangenisstraf van tweeënhalf tot vijf jaar. De winkel zelf krijgt een gele sticker op de deur met daarop het symbool van de campagne, een indringend wijzende hand, zodat iedereen weet dat de desbetreffende zaak vrij is van kolonistenproducten.

Gelijktijdig wint ook internationaal de oproep Israël onder druk te zetten met een boycot – economisch, cultureel en academisch – terrein. In een televisie-interview waarschuwde Israëls minister van handel en industrie onlangs dat zonder vredesproces een boycot van Israëlische goederen à la Zuid-Afrika een reële mogelijkheid is.

Het wapen van de boycot is niet nieuw. De zogeheten Boycot, Desinvestering en Sanctie-beweging – de BDS – tegen Israël ging van start in 2005, een jaar nadat het in het Haagse Vredespaleis zetelende Internationaal Gerechtshof van de Verenigde Naties Israëls nederzettingen en bouw van de afscheidingsbarrière illegaal had verklaard. Omar Barghouti, medeoprichter van de Palestijnse tak, beschrijft de beweging als een geweldloze vorm van verzet met als doel de Israëlische bezetting te beëindigen, de gelijke rechten van Palestijnse burgers in Israël te verzekeren en het recht van de Palestijnse vluchtelingen naar hun huizen terug te laten keren te realiseren.

Het idee van de boycot als wapen, zo stellen de aanhangers, heeft vooral aan populariteit gewonnen na de Israëlische aanval op de Gazastrook van twee jaar geleden, en de actie tegen het door Turkije geleide zee-konvooi van afgelopen mei, waarbij negen Turkse activisten werden gedood.

Tot nu toe heeft de BDS-campagne geleid tot een boycot van Israëlische producten door voedselketen Olympia in de Amerikaanse staat Washington en twee voedselketens in Italië. Scandinavische pensioenfondsen hebben hun investeringen teruggetrokken uit het Israëlische elektronicabedrijf Elbit, dat veel levert aan de Israëlische strijdkrachten; en de Britse vakbond TUC heeft zich aangesloten bij de boycot.

Kunstenaars en intellectuelen uit veel landen hebben zich, evenals een aantal Nobelprijswinnaars, openlijk uitgesproken voor een boycot. Met name in Groot-Brittannië roeren universiteiten zich met besluiten om Israëlische academische instellingen te boycotten, zij het dat die – tot nu toe – vervolgens werden teruggedraaid. Ook een klein aantal Israëlische academici heeft zich voor een boycot verklaard. Ironisch genoeg was het de Palestijnse hoogleraar en vredesactivist Sari Nusseibeh, president van de Palestijnse Al-Quds-Universiteit in Jeruzalem, die zich ertegen keerde, onder andere omdat zijns inziens juist Israëls academische wereldje er ’de meest uitgesproken standpunten voor de vrede’ op na houdt, en ’zij dus de laatste zijn die je zou moeten straffen’.

In Nederland keert het BDS-platform zich volgens zijn site vooral tegen de verkoop van Israëlische producten in de supermarkten. Het richt zijn pijlen in eerste instantie op ’marktleider Albert Heijn’. BDS zegt weliswaar dat het daarbij vaak gaat om producten uit de illegale nederzettingen, maar de boycotoproep geldt álle producten uit Israël.

Merav Amir, directeur van ’Who Profits from the Occupation’ (Wie heeft baat bij de bezetting) – een project van de Israëlische Coalitie van Vrouwen voor Vrede – stelt dat het belangrijkste effect tot nu toe is dat ’de campagne elke organisatie in het buitenland dwingt een standpunt in te nemen’.

De mate waarin de BDS-campagne invloed heeft, is moeilijk te bepalen, vooral ook doordat de bedrijven die onder vuur liggen weigeren commentaar te leveren.