73 Europese afgevaardigden, niet alleen uit de hoek van radicaal links maar ook van de Groenen, de socialisten, de liberalen en enkele rechtse partijen hebben in een brief aan de Hoge Afgevaardigde voor Buitenlandse Zaken, Federica Mogherini én

aan de algemeen directeur van het DG Onderzoek van de Europese Commissie, Robert Jan Smits, gewaarschuwd voor de zwakke richtlijnen die het programma Horizon 2020 moeten beschermen tegen misbruik van onderzoekssubsidies door ondernemingen als wapenfabrikant Elbit Systems.

Deze Israëlische onderneming fabriceert helikopters, tanks en gevechtsdrones."Elbit Systems levert een belangrijk aandeel in het Israëlische militaire productieapparaat en is een van de belangrijkste fabrikanten van militaire drones" staat er te lezen in de brief.

Volgens de links-radicale Europarlementariër Martina Anderson, die aan de wieg stond van dit initiatief, "zijn deze bedrijven medeplichtig aan de militaire agressie tegen het Palestijnse volk".

Militaire agressie

Met verwijzing naar een onderzoek van de organisatie 'Stop the Wall' wijzen de Europese afgevaardigden op 6 projectvoorstellen van Elbit in het kader van Horizon 2020. Deze voorstellen werden reeds in februari van dit jaar goedgekeurd door de leiding van het Europese onderzoeksprogramma in Israël. Volgens de brief was hier al sprake van bij de laatste versie van het Europese Onderzoeks-programma.

Volgens de afgevaardigde "Hebben Elbit Systems en Israeli Aerspace Industries in het vorige onderzoeksprogramma van de EU (2007-2013) voor een bedrag van € 393.600.149 geprofiteerd van de financiering van projecten die o.a. betrekking hadden op de ontwikkeling van drones".

De afgevaardigden vrezen dat een dergelijke situatie zich opnieuw zal voordoen en zijn van mening dat dit niet strookt met de beginselen van de EU.

Israel profiteert, evenals als Noorwegen en Turkije, als niet-lid van de EU van de voordelen van het programma Horizon 2020, waarin het zelf ongeveer € 600 miljoen geïnvesteerd heeft, maar waarvan het tussen 2014 en 2010 voor ongeveer € 900 miljoen aan investeringen zal terugkrijgen.

Martina Anderson waarschuwt: "De financiering van projecten die via Israelische ondernemingen ten goede komen aan de 'interne veiligheid' van de nederzettingen dreigt in conflict te komen met de richtlijn van meer dan 20 lidstaten, dat private ondernemingen géén economische banden mogen hebben waar de nederzettingen van profiteren."

Voorwaarden

Hugh Lovatt, deskundige op het gebied van Israël/Palestina bij de Europese Raad voor Buitenlandse Betrekkingen, herinnert eraan dat "de deelname van Israelische instellingen aan Europese fondsen moet voldoen aan twee voorwaarden:

1. De EU kan geen fondsen verstrekken aan instellingen die gevestigd zijn in bezet gebied.
2. De EU kan evenmin fondsen verstrekken aan instellingen die werkzaam zijn binnen de nederzettingen."

De richtlijnen van het nieuwe programma Horizon 2020 zijn aangescherpt ten opzichte van die van het vorige programma met als doel te voorkomen dat Israelische ondernemingen die gevestigd zijn in Tel Aviv maar werkzaam zijn binnen de joodse nederzettingen, kunnen profiteren van Europese subsidies.

Deze voorwaarden, die gesteld zijn door de Europese ministers van Buitenlandse Zaken,  hebben de verhouding tussen de EU en Israel bij de ondertekening van het partnercontract al op scherp gezet. Tel Aviv heeft, anders dan de EU,  geen aparte selectiecriteria voor de joodse nederzettingen, die volgens de deskundige "door Europa niet erkend worden".

Nadere voorwaarden

Maar volgens Hugh Lovatt heeft "Europa, anders dan de Amerikanen, verzuimd een derde restrictieve voorwaarde te stellen: De uitsluiting van instellingen met activiteiten waarvan de nederzettingen profiteren".

Als gevolg hiervan is het financieren van een wapenfabrikant wettelijk gezien niet onrechtmatig.

Volgens de Europese Commissie is er in het geval van Israel wel een restrictie mogelijk: volgens de richtlijnen van 2014 stelt het Europese uitvoerend orgaan vast, dat alleen civiele toepassingen voor het programma in aanmerking komen.

Op de vraag van EurActiv bevestigt het DG "dat verschillende richtlijnen verhinderen dat Europese fondsen gebruikt worden voor activiteiten die indruisen tegen het internationaal recht".

Verhouding EU-Israel

Ondanks de morele criteria die door de Commissie worden gehanteerd bij de evaluatie van projecten "zou Brussel zijn standpunt tegenover het bewapeningsvraagstuk nader moeten verduidelijken", vindt Lovatt. "Maar de wapenhandel is slechts het topje van de ijsberg. Waar het werkelijk om gaat is tot op welke hoogte de band tussen Europa en Israel de bezetting van de Palestijnse Gebieden in stand helpt te houden.

ACHTERGRONDEN

Met bijna 80 miljard euro is het onderzoeks- en innovatie-programma Horizon 2020 het duurste meerjarenproject uit de Europese geschiedenis.

Behalve lidstaten staat deelname ook open voor niet-lidstaten, zoals Noorwegen, Turkije of Israel.

Horizon 2020 maakt onder het motto 'Unie van de innovatie' deel uit van zeven projecten die samen de hoofdrol vervullen binnen het strategisch concept 'Europa 2020' dat erop gericht is de groei te bevorderen.

Als wereldleider van een groot aantal technische verworvenheden wordt de Europese Unie op de hielen gezeten door een groeiende concurrentie van zowel traditionele grootmachten alsook van de opkomende economieën.

links:

Europese Unie:

• Israël signe avec l'U.E. un accord d'association au programme Horizon 2020
• Israël prend part au programme Horizon 2020
• Site du programme Horizon 2020Lignes directrices relatives à l'éligibilité des entités israéliennes établies dans les territoires occupés - 2014

NGO

• Stop the wall – Soutien à l’apartheid israélienne: les financements européens en faveur d’Elbit Systems – 9 juillet 2015

ECCP brief 14 juli 2015