Huizen die behoorden tot het verdwenen Palestijnse dorp al-Salama met op de achtergrond een wijk van Tel Aviv. (Foto uit 1990, afkomstig uit Walid Khalid, ''All that Remains'')

Ik ben een beetje verbaasd dat er hier en daar verbazing was dat burgemeester Eberhard van der Laan van de Amsterdamse gemeenteraad woensdag alsnog het groene licht kreeg om in september naar Tel Aviv en Ramallah af te reizen om te kijken hoe met deze steden een samenwerkingsverband vorm kan worden gegeven. Verbaasd omdat het volstrekt voorspelbaar was wat er zou gebeuren, nadat Van der Laan ruim een week geleden na bezwaren van de raad zijn voorstel voor een stedenband had ingetrokken en er een ''samenwerking'' voor in de plaats had gesteld. Een kind kon toen zien aankomen dat Van der Laans partij, de PvdA, met deze formulering alsnog zou zou instemmen, zodat Van der Laans gedeukte prestige zou worden gered, de opwinding in sommige gelederen zou worden ingedamd en alles hopelijk weer koek en ei zou worden.

Dat is de manier waarop de Nederlands polderdemocratie werkt, of moeten we zeggen de PvdA functioneert. Achter de schermen is heel druk getelefoneerd en vergaderd, zo mogen we aannemen. Niet voor niets kon Ronny Naftaniel, ex-directeur van het CIDI en degene die zo'n twee jaar geleden het plan voor een stedenband lanceerde, al op zondagmiddag 28 juni - dus ruim voor de raadsvergadering - tijdens een bijeenkomst van het CIDI bij de Liberaal Joodse gemeente (LJG) in Amsterdam, meedelen dat de ''samenwerking'' in kannen en kruiken was, omdat de PvdA akkoord was gegaan.

Het kon ook haast niet anders. Van der Laan moest zijn gezicht redden - wat had hij anders voor houding moeten aannemen bij de door hem onderhouden, met enige regelmaat bijeen komende, ''dialoogtafel'' van Joden en moslims?

En bovendien, was de nog altijd machtige oude garde van de PvdA, de Harry van den Berghs en Jacques Wallages zogezegd, die achter de schermen nog vaak aan de touwtjes trekt en bovendien een onverwoestbare band met de Israelische zusterpartij Avodah koestert, niet het geweer gekomen? Waarschijnlijk hebben de oude rotten de jonge gemeenteraadsleden even haarfijn uitgelegd dat verzet aantekenen tegen een stedenband met ausgerechnet Tel Aviv nou niet bepaald was wat er van ze werd verwacht.  

Dus gaat Van der Laan in september naar Tel Aviv en Ramallah. Wat hij daar gaat doen is voorlopig nog niet zo duidelijk. Als hij gaat proberen de band tussen Tel Aviv en Ramallah wat te stimuleren, stuit hij op het probleem dat de mensen van de gemeente Tel Aviv niet mee kunnen naar Ramallah. Israeli's mogen daar (in de zogenaamde Area A gebieden die onder de Oslo-akkoorden onder het bestuur van de Palestijnse Autoriteit vallen) namelijk niet komen volgens de Israelische wet (behalve als ze militair zijn dan, en er zo nu en dan - alsof Oslo niet bestaat - iemand in Ramallah gaan arresteren). Ook is de mogelijkheid voor Amsterdam om iets samen te doen met Ramallah nogal beperkt. Israel bepaalt wie er Ramallah (of de Westoever) in mag en wie er uit mag, en wat er in- of uitgevoerd mag worden. Ramallah is voor alles, tot en met water uit de kraan en stroom voor de verlichting, afhankelijk van het Israelische ministerie van Defensie, dat - ach, hoe toevallig is dat nu weer - gevestigd is in Tel Aviv.

In Tel Aviv zelf is de situatie natuurlijk nogal anders. Hier kan Van der Laan vrijelijk zijn samenwerkingsprojecten kiezen. Maar wat? De burgemeester memoreerde onder meer ergens dat ''coëxistentie'' een terrein was waarop Amsterdam en Tel Aviv onderling ervaringen zouden kunnen uitwisselen. Maar ja, wat voor ervaringen?

Een deel van de stad is natuurlijk het Arabische Jaffa, of liever gezegd, het gedeelte dat resteert, nadat in 1949 zo'n 70% ervan was gesloopt, tezamen met nog een aantal dorpen (waaronder het dorp Sheikh Muwannis, waar nu de Universiteit en het Tel Aviv Museum staan). Het grootste deel van de oorspronkelijke Palestijnse bewoners van Jaffa, ruim 60 - 70.000 mensen, is in 1948 verjaagd - de meesten naar Gaza. Wat dat betreft had Amsterdam trouwens beter een samenwerkingsverband met Gaza City, of met Jabalya kunnen nastreven dan met Ramallah. Slechts zo'n 4% of 5% van de bewoners van Tel Aviv-Jaffo (zoals de stad officeel heet) is na de zuiveringsoperatie van 1949 nog Palestijn. Dat is flink minder dan het landelijk gemiddelde van 20%. Een suggestie van een Palestijns gemeenteraadslid van de linkse Meretz-partij om in het wapen van Tel Aviv naast Hebreeuws en Engels ook een vermelding in het Arabisch op te nemen (de officiële tweede taal van Israel) werd in 2012 afgewezen. Zo erg leeft die coëxistentie dus waarschijnlijk niet in de stad.

Daar komt nog bij dat Tel Aviv ook een gigantisch probleem heeft met ruim 60.000 vluchtelingen uit Afrikaanse landen als Sudan en Eritrea. Zij wonen in armoedige omstandigheden in het zuiden van de stad, en worden door de rest van de bevolking met de nek aangekeken en racistisch  bejegend. Er heeft zich een aantal gevallen van brandstichting en ook en paar heuse rassenrellen voorgedaan. Israel heeft slechts vier (!) van deze tienduizenden zwarte vluchtelingen asiel verleend en probeert de rest te lozen. Onder meer door hen op te sluiten en onvrijwillig te deporteren.

Een tweetal afgevaardigden van Tel Aviv, die door het CIDI ijlings naar Nederland waren gehaald om het stedenband-initiatief te redden, konden er ook niet veel meer van maken. De twee, gemeenteraadslid Mickey Gitzin van de linkse Meretz-partij, en Eyal Schwartz, een adviseur van Tel Avivs burgemeester Ron Huldai (en behorend tot de Arbeid-partij), gaven de problemen op de hierboven al kort vermelde CIDI-bijeenkomst, zondag bij de LJG, toe. Maar Gitzin meldde dat de gemeente toch maar een gratis crèche voor de vluchtelingen had geregeld (één crèche voor 60.000 mensen?). En Schwartz zei dat hij net mee was geweest naar China, waar een aantal Afrikaanse, door Israel niet-geaccepteerde vluchtelingen namens Tel Aviv had deelgenomen aan een sportevenement.

Tja, wellicht wil Van der Laan dit beleid in september vergelijken met de linkse aanpak waarmee Amsterdam uitgeprocedeerde asielzoekers benadert?

Echt saillante, verrassende raakpunten tussen Amsterdam en Tel Aviv wisten Schwartz en Gitzin, wat mij betreft niet aan te dragen: Ze roemden Tel Aviv als stad van jonge ondernemingen (start-ups), van tolerantie ten opzichte van homo's, als ''progressieve stad''. Ach ja. Op een vraag van mij in hoeverre dat progressieve etiket eigenlijk wel klopte, omdat volgens de uitslagen van de laatste verkiezingen voor de Knesset van afgelopen maart net iets minder dan de helft stemde voor wat je linkse partijen zou kunnen noemen, reageerden Gitzin, Schwartz en ook Ronny Naftaniel haast verontwaardigd. Het was zo'n 60%, volgens hen. Ik was ''niet goed geïnformeerd''.

Navraag na afloop leerde me dat ze bij de 13% voor Meretz (inderdaad hoog voor deze echt linkse partij) en 34% voor Awoda, ook nog eens de percentages van Yesh Atid en Kulanu van Kahlon optelden. Van de laatste twee zat Yesh Atid in de vorige regering en zit Kulanu in het huidige kabinet van Netanyahu. Hoezo links, die partijen? En trouwens, hoe links is in feite Awoda, dat bij de laatste verkiezingen een ''vredesplan'' presenteerde waarvan iedereen die de verhoudingen een beetje kent, weet dat het niet acceptabel is voor de Palestijnen? Om te beginnen alleen al omdat het een compromis aangaande Jeruzalem afwijst?

Waarom was een stedenband, pardon: samenwerking, met Tel Aviv ook weer nuttig, volgens Van der Laan, Naftaniel en de hunnen? Was dat niet onder meer omdat het een band zou smeden met de progressieve krachten in Israel die voor vrede zijn? Met een stad die als het ware losstaat van de rest van Israel, omdat het een toonbeeld zou zijn van vredeswil, vooruitstrevendheid en tolerantie?

Maar dat is dus maar heel betrekkelijk als we kijken naar het stemgedrag van de Tel Avivenaren. En ... het werd op die zondagmiddag bij de LJG ook expliciet ontkracht door Eyal Schwartz. Hij zei dat voor hem de samenwerking niets waard was als Tel Aviv beschouwd zou worden als een soort eiland, afgescheiden van de rest van de Israelische ''scene''. Tel Aviv maakt in alle opzichten deel uit van de Israelische maatchappij volgens hem, Als Amsterdam banden zou aangaan met Tel Aviv in de hoop een samenwerking te beginnen met een met een stad die uitzonderlijk was en los stond van de rest van het land, hoefde Amsterdam er niet aan te beginnen.

Tja. Wat blijft er dan nog over?  Een band met een stad waarvan de gemiddelde burger prettig leeft en niets tot zich door laat dringen van de bezetting van de Westoever en de onderdrukking van de Palestijnen, nauwelijks of niet protesteert als Israel de Gaza-strook tot puin reduceert, en als reservist zonder morren meedoet aan welke veldtocht dan ook. Een stad waar het leven gewoon doorgaat, ook al heeft Israel nu een regering die er geen geheim van maakt dat er ook de komende vier jaar van haar geen akkoord hoeft te worden verwacht.

Moet dat worden beloond?? Moeten we daar een band een aangaan? Als het ware om te bekrachtigen dat het ons ook geen moer kan schelen wat er met de Palestijnen en hun bezittingen op de Westoever gebeurt?

Verklaring Gate48 tegen de Stedenband hier

 Abupessoptimist 2 juli 2015