Net nu de EU geen andere keus meer heeft dan zulke maatregelen te treffen.

De Europees-Amerikaanse onderhandelingen over het Trans-Atlantisch Handels- en Investeringsverdrag (TTIP) lijken van Amerikaanse kant een nieuwe en bizarre dimensie te krijgen. De EU dreigt te maken te krijgen met Amerikaanse onderhandelaars die het Europa onmogelijk moeten maken maatregelen in de sfeer van BDS (Boycot, Desinvestering, Sancties) te treffen tegen de illegale Israëlische nederzettingen in Palestina.

Een forse stap in deze richting is kortgeleden bijna onopgemerkt gezet: commissies van de Amerikaanse Senaat en het Huis van Afgevaardigden namen vrijwel gelijktijdig een amendement van deze strekking aan. Het is bestemd voor de achter het TTIP gelegen procedures en wetgeving, en bepaalt dat het ‘ontmoedigen’ van BDS-maatregelen tegen partijen in Israël en in de illegale nederzettingen ‘het voornaamste onderhandelingsdoel van de VS’ wordt. Senaat en Huis moeten zich nog plenair over de voorstellen uitspreken.

'Economische oorlogvoering'

De indieners noemen hun amendement met gevoel voor drama een reactie op ‘een vloedgolf van BDS-gerelateerde initiatieven in de Europese landen'. Als voorbeeld wijzen zij onder meer op het NederlandsePGGM, dat vorig jaar zijn beleggingen in vijf Israëlische banken van de hand deed. Met zulke 'anti-Israëlische' fratsen moet het afgelopen zijn: "Als je handel wilt drijven met de VS, kun je niet betrokken zijn bij onrechtmatige sancties of achterdeur-boycots tegen Israël."

Natuurlijk was de actie van PGGM geen 'boycot' en is er ook niets 'onrechtmatigs' en 'anti-Israëlisch' aan te ontdekken; niet voor niets doet de firma volop zaken in Israël. De stap van PGGM was louter gericht tegen de actieve rol die de betreffende banken spelen in het Israëlische ‘nederzettingenbeleid’ in Palestina.

Dat beleid is krachtens internationaal recht illegaal, en geldt volgens het oprichtingsstatuut van het Internationaal Strafhof als een oorlogsmisdrijf. Dat laat bedrijven als PGGM geen andere keus dan te desinvesteren. Royal Haskoning/DHV, Vitens en Unilever namen om diezelfde reden eerder al vergelijkbare maatregelen, en je hebt geen glazen bol nodig om in te zien dat veel bedrijven hun voorbeeld zullen volgen − zeker nu in Israël een nieuwe regering is aangetreden die de koloniale aspiraties in Palestina nog hoger in het vaandel heeft dan de eerdere kabinetten-Netanyahu.

De pijn

En daar zit voor de indieners kennelijk de pijn. Doodsbang zijn ze dat het Israëlische kolonisatieproject in Palestina averij oploopt. Een beter bewijs dat BDS effectief is kan de internationale BDS-beweging zich niet wensen. De indieners spreken zelfs van 'een bedreiging van het voortbestaan van Israël', en van 'economische oorlogvoering tegen Israël, die in sommige opzichten schadelijker is dan militaire en terroristische aanvallen'. En dus brengen zij zwaar geschut in stelling om een eind te maken aan de 'politiek gemotiveerde acties' van overheden en organisaties, 'bedoeld ter bestraffing of beperking van de commerciële relatie met Israël en met personen die zaken doen in Israël of in de gebieden die door Israël worden gecontroleerd'.

Geen keus meer

De ironie dat de verketterde 'politiek gemotiveerde economische acties' uitgerekend worden bestreden met precies zo’n actie, is tekenend voor het hoge absurditeitsgehalte van het initiatief. Europa ziet de onderhandelaars die ons komen vertellen dat we de Israëlische kolonisten hun illegale gang moeten laten gaan al aankomen.

Dat is nou net wat de EU − net als de rest van de internationale gemeenschap − al veel te lang heeft gedaan. Jarenlang heeft Europa Israël gemaand zijn kolonisatieproject te beëindigen, om vervolgens met de armen over elkaar toe te kijken hoe dat land de middelvinger opstak en vrolijk verder bouwde. Tot op het beschamende af weigerde de EU maatregelen te treffen, daarmee het internationaal recht en de eigen wet- en regelgeving onverantwoord ver oprekkend.

Net als PGGM heeft de EU geen keus meer. Daarop wees de Adviesraad Internationale Vraagstukken begin 2013 al in zijn rapport 'Tussen Woord en Daad'. Beperking of bevriezing van de betrekkingen met Israël en een importverbod voor producten uit de illegale nederzettingen liggen volgens de Raad voor de hand. Zover is Europa nog niet, getuige het recente pleidooi van minister Koenders en vijftien van zijn EU-collega’s om eerst maar eens te zorgen dat producten uit de nederzettingen in onze supermarkten een deugdelijk etiket krijgen. Maar dat de EU eindelijk in beweging komt, is onmiskenbaar.

Confrontatie

Overigens zoeken de indieners niet alleen de confrontatie met de EU, maar ook met hun eigen regering. Ook die beschouwt de Israëlische nederzettingen in Palestina sinds jaar en dag als illegaal, en als het grootste obstakel voor een Palestijnse staat en voor vrede.

Daar komt bij dat het Witte Huis het volstrekt heeft gehad met de voldongen-feit-politiek van premier Benjamin Netanyahu en de kolonistenbeweging. President Obama wil de vertrouwde relatie met Israël, met de VS in de rol van Israëls eeuwige beschermheer, ‘heroverwegen’. Wat dat betekent is afwachten, maar dat er meer druk zal komen op Israëls bezettings- en kolonisatiepolitiek in Palestina is zeker.

Weerstand ontmoet het amendement in de VS ook omdat het haaks staat op de essentie van het nagestreefde handelsakkoord. Dat akkoord draait toch om het vergemakkelijken van onderlinge handel, toch niet om het opwerpen van extra belemmeringen? En de Amerikaanse voorstanders van het akkoord rekenen toch, net als hun Europese geestverwanten, op extra banen en economische groei? Welke belangen hebben de indieners eigenlijk voor ogen: de Amerikaanse of de Israëlische?

Verloren strijd

Maar de allesoverheersende vraag is wat de indieners bezielt om een op voorhand verloren strijd aan te binden met alles wat naar BDS zweemt. Dat de EU en allerlei andere partijen − van lokale overheden tot bedrijven en consumenten − vroeg of laat gedwongen zouden zijn hun betrokkenheid bij wat de ‘nederzettingeneconomie’ heet te beëindigen, heeft iedereen van mijlenver zien aankomen. En dat zulke maatregelen op korte termijn het karakter van een 'vloedgolf' zullen krijgen, ligt gezien Israëls Palestina-politiek al evenzeer voor de hand.

Die stappen zijn geen geniepige ‘achterdeur-boycots’, maar legitieme maatregelen, die keurig aan de voordeur worden afgerekend. Wie daar problemen mee heeft moet niet in Brussel zijn, maar in Tel Aviv.