Het Israelisch-Palestijnse conflict in de diverse verkiezingsprogramma’s

 
Jip van Dort

Om op 9 juni bij de Tweede Kamer-verkiezingen een gefundeerde keuze inzake het Israelisch-Palestijnse conflict te kunnen maken, is het vooral van belang te weten welke standpunten de diverse partijen in de afgelopen jaren hebben ingenomen. Tijdens een regeerperiode wordt immers duidelijk of, en zo ja in hoeverre partijen hun verkiezingsbeloften nakomen. Met het oog daarop publiceerde ik in het vorige nummer van Soemoed een analyse van de ingenomen standpunten ten tijde van kabinet-Balkenende IV (zie: ‘Een vruchteloze kritische dialoog’; pp. 12-15).

Dit neemt uiteraard niet weg, dat ook verkiezingsprogramma’s relevant zijn. Daarom  in het onderstaande een overzicht van de standpunten, zoals deze door de diverse partijen inzake het Israelisch-Palestijnse conflict worden ingenomen.

Wat allereerst aan de verkiezingsprogramma’s opvalt, is dat het zelden gaat over het grote onrecht en leed dat Palestijnen die onder de Israelische bezetting leven, wordt aangedaan. De focus ligt sterk op Israel. D66 vormt daarop enigszins een uitzondering. Als enige spreekt de partij zich namelijk uit tegen ‘de beperking van de Palestijnse economie en bewegingsvrijheid in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever’, vóór ‘volledig gelijke kansen en rechten voor alle bevolkingsgroepen in Israel’, en vóór ‘opheffing van de militaire en civiele bezetting van de “Westbank”’. Opmerkelijk is wel dat D66 met betrekking tot de bezetting niet de Strook van Gaza noemt, terwijl de Palestijnen daar nog altijd volledig verstoken zijn van het recht op zelfbeschikking. Alle andere partijen noemen de bezetting – nota bene een kernpunt van het Israelisch-Palestijnse conflict – überhaupt niet in hun programma’s.

Afgezien daarvan is, uitgaande van de korte termijn, mijns inziens de belangrijkste vraag, hoe ver partijen willen gaan om Israel onder druk te zetten om een einde te maken aan de structurele schendingen van het internationaal recht en van de mensenrechten. Zonder druk van buitenaf zal Israel daaraan immers geen einde maken – met alle gevolgen voor de Palestijnen van dien.

In de verkiezingsprogramma’s bestaat daarover een groot verschil van mening. De SP, GroenLinks en D66 houden nadrukkelijk de optie open om Israel sancties op te leggen. De drie partijen schrijven over de mogelijkheid om bij voortduring van schendingen van het internationaal recht het Associatieverdrag dat Israel met de Europese Unie heeft gesloten, op te schorten. De PvdA schrijft dat het dit verdrag als drukmiddel wil inzetten.

Daartegenover staan de ChristenUnie, de SGP en de PVV. Deze partijen zijn niet alleen tegen het opleggen van sancties, zij willen de betrekkingen met Israel juist versterken, ongeacht diens grove schendingen van het internationaal recht. De partijen willen voorts de Nederlandse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatsen en menen dat Jeruzalem de ongedeelde hoofdstad van Israel moet zijn. Daarmee legitimeren zij de Israelische bezetting sinds 1967 van Oost-Jeruzalem en omstreken.

Daarnaast lijken de laatstgenoemde drie partijen geen voorstander van een onafhankelijke Palestijnse staat. De ChristenUnie verlangt van Israel slechts ‘erkenning (…) van de aspiraties van de Palestijnen om tot een eigen staat te komen’. De SGP is stelliger: ‘Druk van bovenaf om te komen tot een twee statenoplossing wijst de SGP (…) af’. De PVV gaat een flink stuk verder en schrijft: ‘Sinds 1946 bestaat er een onafhankelijke Palestijnse staat, daarom noemt de Nederlandse regering “Jordanië” voortaan gewoon “Palestina”’.

Het CDA houdt zich op de vlakte en spreekt niet over sancties, al schrijft de partij wel voorstander te zijn van een twee staten-oplossing met de grenzen van 1967 als uitgangspunt.

De VVD, PvdD [Partij voor de Dieren] en TON [Trots op Nederland] schrijven in het geheel niets over het conflict – een van de grote spanningsbronnen in de wereld.

 
Jip van Dort is historicus en freelance (onderzoeks)journalist

Hier de relevante onderdelen uit de verkiezingsprogramma's, met bovenstaande tekst.

Hier het CV van de partijen, eerder gepubliceerd als 'Een vruchteloze kritische dialoog'.